Ντοκουμέντα: Οι πρώτες άγνωστες φωτογραφίες της Κνωσού το 1901, από τον Μπεχαεντίν

• 

Παρουσιάζουμε τη συλλογή που υπάρχει στα αρχεία του Πανεπιστημίου της Βιέννης

Του Αλέκου Α. Ανδρικάκη
andrikakisalekos@gmail.com
Σχεδόν ταυτόχρονα με την απελευθέρωση της Κρήτης από την τουρκική σκλαβιά και την εγκατάσταση του περίεργου πολιτεύματος της τύποις αυτόνομης Κρητικής Πολιτείας (στην ουσία η τουρκοκρατία αντικαταστάθηκε από τη διεθνή κατοχή, με την επικυριαρχία του σουλτάνου), το νησί ερχόταν στο επίκεντρο του παγκόσμιου ενδιαφέροντος λόγω των σπουδαίων αρχαιολογικών αποκαλύψεων. Απ’ άκρη σ’ άκρη στο νησί βρίσκονταν οι αποδείξεις του παρελθόντος, προκαλώντας παγκόσμια συγκίνηση. Η παγκόσμια κοινότητα παρακολουθούσε ιδιαίτερα τις ανασκαφές του Έβανς στο ανάκτορο της Κνωσού. Οι ειδήσεις από το χώρο της ανασκαφής γίνονταν ακόμη και πρωτοσέλιδα θέματα στις εφημερίδες της Ευρώπης και της Αμερικής.

Η αίθουσα του θρόνου, ακόμη αδιαμόρφωτη

Σήμερα παρουσιάζουμε σειρά από τις πρώτες και άγνωστες φωτογραφίες που απαθανάτισαν την πρώτη φάση των ανασκαφών του Έβανς στην Κνωσό. Πρόκειται για εικόνες που τράβηξε ο πρωτοπόρος φωτογράφος του Ηρακλείου, ο Τουρκοκρητικός Μπεχαεντίν. Βλέπουμε χαρακτηριστικά σε μερικές φωτογραφίες, όπως αυτή με την αίθουσα του θρόνου, να είναι κυριολεκτικά ακόμη μέσα στο χώμα της κρητικής γης.
Ο Μπεχαεντίν επισκεπτόταν και παρακολουθούσε τις εργασίες στην Κνωσό σχεδόν από την αρχή που εγκαταστάθηκε ο Έβανς και μέχρι το 1901-2 είχε κάνει σειρά φωτογραφιών από την πρώτη φάση των εντυπωσιακών ανασκαφών, οι περισσότερες από τις οποίες διασώζονται.
Η συλλογή αυτών των φωτογραφιών που παρουσιάζουμε υπάρχει στα αρχεία του Πανεπιστημίου της Βιέννης. Μάλιστα πάνω στις εικόνες υπάρχουν χαραγμένα τα αρχικά του Μπεχαεντίν και η περιοχή: Kandia.
Ο Έβανς είχε εγκατασταθεί στην Κνωσό τον Μάρτιο του 1900 και ξεκίνησε τις ανασκαφές. Όμως δεν ήταν ο πρώτος που ανέσκαψε το χώρο. Ο αρχαιόφιλος έμπορος Μίνως Καλοκαιρινός είχε διενεργήσει τις πρώτες ανασκαφικές εργασίες στο χώρο το 1878 και μάλιστα είχε φέρει στο φως τμήμα της δυτικής πτέρυγας του ανακτόρου.

Από τις ανασκαφές στο χώρο του θεάτρου

Η συστηματική ανασκαφική έρευνα άρχισε τον Μάρτιο του 1900 από τον Έβανς, διευθυντή τότε του μουσείου Ashmolean της Οξφόρδης. Δύο χρόνια μετά η ανασκαφή του ανακτόρου είχε ολοκληρωθεί, αλλά οι συμπληρωματικές όλου του χώρου και οι αναστηλωτικές εργασίες κράτησαν μέχρι το 1931.
Στις 30 Απριλίου 1900 η εφημερίδα της Αθήνας «Το Άστυ» σημείωνε για την αρχή των ερευνών του Έβανς: «Αι προ μηνός αρξάμεναι ανασκαφαί υπό του κ. Αρθούρου Έβανς και του κ. Χόγαρθ του διευθυντού της ενταύθα Αγγλικής Σχολής εις Κνωσσόν έφεραν εις φως σπουδαιότατα ευρήματα. Εις την Κνωσσόν ήτο ο υπό του βασιλέως Μίνωος κτισθείς Λαβύρινθος, η φυλακή αύτη του Μινωταύρου, τον οποίον εφόνευσεν ο Θησεύς.
Ο κ. Έβανς κατά τας ανασκαφάς του εις το μέρος εκείνο απεκάλυψεν οικοδομήματα της Μυκηναϊκής περιόδου, χρονολογούμενα από του 1000 και 1500 π.Χ.».

Ενώ η «Πατρίς» των Χανίων, σημείωνε λίγες ημέρες νωρίτερα: «Αι ανασκαφαί αύται ολονέν και ωραιότατα πράγματα αποκαλύπτουσαι, εξήγειρον το ενδιαφέρον όλου του κόσμου. Πλήθος πολύ επισκεπτών, Κρητών ή και ξένων έξωθεν κατερχομένων, επισκέπτεται τα μέρη της ανασκαφής, θαυμάζον προ παντός την νέαν Ακρόπολιν. Προχθές επεσκέφθησαν αυτάς Γάλλοι αξιωματικοί του ναυτικού εκείθεν διερχόμενοι, εφωτογράφησαν δε αδεία του κ. Έβανς τα διάφορα ευρήματα ως και τον τόπον των ανασκαφών».

Τα διαμερίσματα της βασίλισσας