Ηράκλειο-Αρχάνες-Πεζά-Χουδέτσι

Ηράκλειο-Κνωσός-Σπήλια-Αρχάνες

Με αφετηρία την πόλη του Ηρακλείου (1) η διαδρομή ακολουθώντας την Λεωφόρο Κνωσού στην έξοδο της πόλης συναντά τον αρχαιολογικό χώρο της Κνωσού. Σε μικρή απόσταση περιμετρικά από το ανάκτορο βρίσκονται και άλλα σημαντικά μινωικά μνημεία όπως η "Βασιλική έπαυλη", το Μικρό Ανάκτορο, το "Καραβάν Σαράι", το "Σπίτι του Αρχιερέα", ο Βασιλικός Τάφος - Ιερό και η οικία του Διονύσου.

Οι Μινωίτες κατείχαν υψηλή γνώση της καλλιέργειας του αμπελιού και της παραγωγής κρασιού και τα εμπορεύονταν σε όλη τη Μεσόγειο. Τα κρητικά κρασιά ήταν ξακουστά χιλιάδες χρόνια πριν σύμφωνα με τον ίδιο τον Όμηρο.

Στην συνέχεια ακολουθούμε την πανέμορφη κοιλάδα νότια της Κνωσού και ήδη αρχίζουμε να συναντάμε τους πρώτους αμπελώνες. Σε μικρή απόσταση, στα Σπήλια, διακρίνουμε την παλιά υδατογέφυρα του υδραγωγείου Μοροζίνι που μετέφερε στο Ηράκλειο τα νερά των πηγών της περιοχής των Αρχανών διασχίζοντας 15 χλμ κατά μήκος του Κνωσανού Φαραγγιού.
Στην συνέχεια συναντάμε τη διασταύρωση προς το χωριό Σκαλάνι (2) που βρίσκεται στην κορυφογραμμή ενός λόφου κατάφυτου από αμπέλια. Αν επιλέξουμε να συνεχίσουμε νότια ακολουθώντας το δρόμο, που διασχίζει την μικρή κοιλάδα, όπου βρίσκεται ο μικρός οικισμός Πατσίδες, θα έχουμε την ευκαιρία να θαυμάσουμε ένα υπέροχο αγροτικό τοπίο με τους αμπελώνες να αναπτύσσονται στις πλαγιές της κοιλάδας μέχρι το χωριό Κάτω Αρχάνες. Προχωρώντας νότια φθάνουμε στις Αρχάνες (3), ένα από τους πλέον ανθηρούς αγροτικούς οικισμούς της Ελλάδας με βαθιές ρίζες στην μινωική αρχαιότητα και με μεγάλη οινοπαραγωγική παράδοση.
 Δυτικά των Αρχανών δεσπόζει το βουνό του Γιούχτα, το ιερό βουνό του Δία με το μινωικό ιερό κορυφής, και διάσπαρτες αρχαιότητες όπως το μινωικό νεκροταφείο στην θέση Φουρνί, και το Ιερό στα Ανεμόσπηλια.

Αρχάνες-Βαθύπετρο-Χουδέτσι

Εάν ακολουθήσουμε τον δρόμο νότια των Αρχανών θα βρεθούμε στον εγκαταλειμμένο σήμερα οικισμό του Βαθύπετρου, όπου βρίσκεται το Μινωικό Μέγαρο με το σταφυλοπιεστήριο, ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της μινωικής περιόδου, τρανή απόδειξη της μακρόχρονης οινοποιητικής παράδοσης της περιοχής.

Πρόκειται για το αρχαιότερο πατητήρι σταφυλιών στον κόσμο, ηλικίας 3.500 ετών.

Αρχάνες-Πεζά-Αγιές Παρασκιές-Άγιος Βασίλειος

Από τις Αρχάνες ακολουθώντας τον ανηφορικό δρόμο και αφού διασχίσουμε την κορυφή του λόφου ανατολικά, αντικρίζουμε την κατάφυτη από αμπέλια περιοχή των Κουνάβων (4), όπου φθάνουμε αφού διασχίσουμε το χωριό Καταλαγάρι.
Στην συνέχεια νότια των Κουνάβων συναντάμε στην κοιλάδα των Πεζών (5) το μεγαλύτερο οινοπαραγωγικό κέντρο της Κρήτης όπου έχει την έδρα της η Ένωση Πεζών, και στις πλαγιές των τριγύρω λόφων απλωμένα τα παραδοσιακά αμπελοχώρια της περιοχής, τις Αγιές Παρασκιές, την Καλλονή και τον Άγιο Βασίλειο.

Αν ακολουθήσουμε το δρόμο βόρεια από τις Αγιές Παρασκιές (6) θα βρεθούμε στην Μυρτιά όπου λειτουργεί το, προσφάτως ανακαινισμένο, σύγχρονο Μουσείο που είναι αφιερωμένο στο μεγάλο κρητικό συγγραφέα Νίκο Καζαντζάκη.

Αγιές Παρασκιές-Αλάγνι

Αντίθετα ο δρόμος νότια από τις Αγιές Παρασκιές μας οδηγεί μέσα από ένα πανέμορφο λοφώδες τοπίο στην κοιλάδα του χωριού Μελέσσες και νοτιότερα στο Αλάγνι με τους αμπελώνες τους να διαμορφώνουν ένα από τα ομορφότερα αγροτικά τοπία της Κρήτης. Επίσης από την περιοχή του Αλαγνίου (7), συνεχίζοντας νότια και αφού διασχίσουμε μια εκτεταμένη αγροτική περιοχή που κυριαρχούν οι ελαιώνες και σε μικρότερο βαθμό οι αμπελώνες, φθάνουμε από το Αρκαλοχώρι στα Καστελλιανά, όπου βρισκόταν η αρχαία πόλη Πρίανσος.
Πεζά-Άγιος Βασίλειος-Χουδέτσι
Από τα Πεζά, εάν ακολουθήσουμε το δρόμο που διασχίζει τα χωριά Καλλονή και Άγιο Βασίλειο (8) θα φθάσουμε στο Χουδέτσι (9), ένα οικισμό κρυμμένο στις πλαγιές μιας πανέμορφης κοιλάδας.

Στο Χουδέτσι βρίσκεται το φημισμένο μουσικό εργαστήρι του Ross Daly, ο Λαβύρινθος (http://www.labyrinthmusic.gr/) στο οποίο παραδίδονται σεμινάρια εκμάθησης παραδοσιακών οργάνων και μουσικής. Στο Λαβύρινθο λειτουργεί και μουσείο μουσικών οργάνων. Μάλιστα το καλοκαίρι διοργανώνεται εδώ από τον Λαβύρινθο ένα από τα σημαντικότερα μουσικά φεστιβάλ της Κρήτης.

Στα νότια του χωριού ανοίγεται ένα λοφώδες τοπίο με απέραντους αμπελώνες ανοικτό στα νότια της ενδοχώρας του νομού.