Κρήτες βουλευτές - αγωνιστές του 1868!

Α. Σταμαθιουδάκης, Μιχαήλ Βιστάκης, Μ. Σκουλούδης, Π. Στρατουδάκης, Αραδενιώτης, Α. Γρυφάκης

Η φωτογραφία είναι πραγματικά ιστορική και μια από τις παλιότερες που αναφέρονται στην Κρήτη

Του Αλέκου Α.Ανδρικάκη

Έχει τραβηχτεί τον Μάιο του 1868, ενώ εξελισσόταν η μεγάλη κρητική επανάσταση του 1866-69 εναντίον της οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Ήδη φαινόταν ότι η εξέγερση του κρητικού λαού, που ξεκίνησε την άνοιξη του 1866 και είχε ως κορυφαίο επεισόδιό της την εθελοθυσία του Αρκαδίου στις 9 Νοεμβρίου της ίδιας χρονιάς, βρισκόταν σε κάμψη. Η στάση των ξένων δυνάμεων και ειδικά της Αγγλίας όχι μόνο δεν βοηθούσε τον κρητικό αγώνα, αλλά περισσότερο ευνοούσε τον κατακτητή. Τον Μάιο του 1868 και σε μια προσπάθεια να αναζητηθεί πολιτική λύση από την Ελλάδα, η Προσωρινή Επαναστατική Κυβέρνηση και η Γενική Συνέλευση της Κρήτης αποφάσισαν να στείλουν πληρεξουσίους στην ελληνική βουλή, ώστε να αναγνωριστούν ως μέλη - αντιπρόσωποι του νησιού. Με τον τρόπο αυτό θεωρούσαν ότι θα εξασφαλιζόταν η de facto ένωση της Κρήτης με το ελληνικό κράτος. Την ίδια εποχή η τουρκική διοίκηση του νησιού είχε αποφασίσει να σταλούν Κρήτες βουλευτές στην εθνοσυνέλευση της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Σε απάντηση της πίεσης της οθωμανικής διοίκησης οι Κρήτες απευθύνθηκαν στο εθνικό κέντρο. Όμως ο τότε πρωθυπουργός Δημήτριος Βούλγαρης, αρνητικός εξ αρχής στην κρητική επανάσταση, αρνήθηκε να δεχτεί ως μέλη στην ελληνική βουλή τους Κρήτες, οι οποίοι όμως είχαν ήδη μεταβεί στην Αθήνα.
Η φωτογραφία που παρουσιάζουμε, από τη συλλογή του δημοσιογράφου και ιστορικού Ιωάννης Μουρέλλου η οποία ανήκει στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, έχει απαθανατίσει 11 από τους αντιπροσώπους που μπόρεσαν να φτάσουν στην Αθήνα, όπου προφανώς έχει τραβηχτεί το στιγμιότυπο. Φυσικά όλοι τους πολεμούσαν ταυτόχρονα στα βουνά για την κρητική ελευθερία. Διακρίνουμε, όρθιους από αριστερά τους πληρεξουσίους:
Α. Σταμαθιουδάκη πληρεξούσιο που εκπροσωπούσε το Ρέθυμνο, Μιχαήλ Βιστάκη από το Ηράκλειο, Μ. Σκουλούδη από το Ρέθυμνο, Π. Στρατουδάκη, επίσης από το Ρέθυμνο, Αραδενιώτη, Α. Γρυφάκη, από το Σέλινο.
Στη σειρά των καθήμενων, διακρίνουμε από αριστερά τους: Α. Πατακό, από το Αμάρι, Ν. Νικολούδη, από τα Χανιά, τον Γάλλο φιλέλληνα Γουσταύο Φλωράνς, τον Πολογιαννάκη ή Πωλοπετράκη από τα Σφακιά και τον Κ. Σαρολίδη από το Μεραμπέλλο.
Την «εκβιαστική» λύση της de facto αναγνώρισης της ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα επιχείρησαν οι Κρήτες και σε άλλες εποχές, όπως κατά την τελευταία περίοδο της Αυτονομίας (τον Νοέμβριο – Δεκέμβριο του 1911 και τον Μάιο του 1912) προσπαθώντας να εκμεταλλευτούν το γεγονός ότι πρωθυπουργός της Ελλάδας ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Όμως ούτε ο Βενιζέλος τους δέχτηκε, πιεζόμενος από τις προστάτιδες δυνάμεις και απειλούμενος με πολεμική σύρραξη από την Τουρκία. Μάλιστα τον Δεκέμβριο του 1911 οι Κρήτες βουλευτές συνελήφθησαν και κρατήθηκαν από το ναυτικό των ξένων δυνάμεων στο πλοίο με το οποίο θα μετέβαιναν από τη Σούδα στον Πειραιά, ενώ τον Μάιο του 1912 χτυπήθηκαν από το στρατό έξω από τη βουλή.

Φωτογραφίες που καταγράφουν μια ιστορική στιγμή. Ενός ολόκληρου κόσμου ή μιας ομάδας ανθρώπων. Από σήμερα το Cretalive θα παρουσιάζει καθημερινά αδημοσίευτες ή σπάνιες φωτογραφίες - ντοκουμέντα ιστορικών προσώπων, στιγμών ή εποχών, αλλά και δικών μας ανθρώπων, από την οικογενειακή συλλογή, που εντάσσονται στο χώρο του χρόνου και του τόπου. Για τη δική σας συμβολή, μπορείτε να στέλνετε φωτογραφίες στο mail: polites@cretalive.gr , με την ένδειξη "Για το Cretalive", που θα συνοδεύονται από ένα σημείωμα - επεξήγηση της φωτογραφίας. Με τον τρόπο αυτό θα τιμηθούν οι δικοί μας άνθρωποι, αλλά θα διασωθούν και τα ντοκουμέντα τους.