Χειροτεχνία- Παραγωγή - Εμπόριο

Κεραμική

Η κρητική κεραμική διέπεται από ένα ιδιαίτερο καθεστώς:

Υπάρχουν 4 οικισμοί με πολλούς αγγειοπλάστες, ένας σε κάθε Νομό του νησιού. Οι μεμονωμένοι αγγειοπλάστες είναι εξαίρεση. Από δυο από αυτούς τους οικισμούς, το Θραψανό και τις Μαργαρίτες, αναχωρούσαν κάθε άνοιξη μικρές συντεχνιακές ομάδες 5-6 ατόμων και διανέμονταν σε όλη την Κρήτη διαλέγοντας κατάλληλο μέρος στην ύπαιθρο για να εγκατασταθούν όλη τη θερινή περίοδο δημιουργώντας όλες τις μορφές κεραμικών, από πιθάρια έως μικρά ποτήρια. Το φθινόπωρο επέστρεφαν στα χωριά τους. Η πρακτική αυτή ήταν αναγκαία λόγω έλλειψης αμαξωτών δρόμων και τον κίνδυνο μεταφοράς αγγείων σε σαμάρια υποζυγίων για μεγάλες αποστάσεις.

Οι κρητικοί κεραμίστες είναι ιδιαιτέρως δεξιοτέχνες και έχουν δημιουργήσει, όπως και οι αρχαίοι πρόγονοί τους, σωρεία μορφών αγγείων για όλες τις χρήσεις. Αρκετές μορφές δεν έχουν αλλοιωθεί εδώ και 4000 χρόνια τουλάχιστον.

Στις μέρες μας υπάρχουν ακόμα παραδοσιακοί αγγειοπλάστες μόνο στα δυο χωριά που προαναφέραμε.

Ενδεικτικά παραθέτουμε το χρηστικό κατάλογο των κρητικών κεραμικών:

Δοχεία αποθήκευσης

Διάφοροι τύποι μεγάλων πιθαριών συντηρούν το λάδι, το κρασί, το μέλι, τα σιτηρά. Πιο μικρά πιθάρια και κουρούπια φυλάσσουν ελιές, τουρσιά, τυριά, καπνιστά κρέατα, αλάτι κ.α.

Δοχεία μεταφοράς υγρών

Οι στάμνες μεταφοράς νερού από την πηγή ή από το πηγάδι στο σπίτι έχουν ιδιαίτερες μορφές σε πέντε διαμερίσματα της Κρήτης. Όλες προέρχονται από αρχαία πρότυπα. Το ίδιο ισχύει για τα παγούρια που μπορούν να φτάσουν σε διάμετρο 40-50 εκατοστών.

Δοχεία παρασκευής εδεσμάτων

Διάφορες λεκάνες και χαβάνια χρησιμοποιούνται για το ζύμωμα, την προετοιμασία των κρεάτων, των λαχανικών κ.α.

Δοχεία μαγειρικής

Τα τσικάλια μαγειρικής δεν διαφέρουν μορφολογικά αλλά μόνο σε μέγεθος.

Δοχεία κατανάλωσης

Συγκεντρώνουν όλα τα είδη πιάτων, ποτηριών, κανατών, λαδικών κ.α. που χρειάζονται στο τραπέζι.

Δοχεία για την απόσταξη της ρακής

Εξαιτίας του υψηλού κόστους, για τους αγρότες της υπαίθρου, των μπακιρένιων αποστακτηρίων, οι αγγειοπλάστες κλήθηκαν να τα μιμηθούν με κεραμικά αντικείμενα, πράγμα που διετέλεσαν επιτυχώς.

Δοχεία ελαιοτριβείου

Ειδικά διαμορφωμένα δοχεία για το διαχωρισμό του λαδιού από τον κατσίγαρο , που παράλληλα είναι ογκομετρικά.

Κτηνοτροφικά

Τα δοχεία αυτά αφορούν τη μελισσοκομία, το τάισμα με ειδικούς καρπούς τα υποζύγια, το τάισμα και το πότισμα των πουλερικών και των κουνελιών κ.α.

Δοχεία για πλύσιμο

Ως γνωστό δεν υπήρχαν λουτρά στα αγροτικά σπίτια. Για το πλύσιμο των ρούχων όπως και του ανθρώπου χρησιμοποιούνται μεγάλες λεκάνες και βαθιά δοχεία καθώς και δοχεία παγούρια στα οποία έχει προστεθεί βρύση.

Δοχεία υφαντικής

Κυλινδρικό ψηλό δοχείο με μικρές λαβές, δέχεται χρώμα και ζεστό νερό για να χρωματιστούν τα κουβάρια μαλλιού.

Αγωγοί

Διάφοροι τύποι για τη ροή υδάτων και καπνού.

Αρχιτεκτονικής

Τούβλα, κεραμίδια κ.α.

Τελετουργικά

Αποτελούνται από διάφορους τύπους κολυμπήθρας για τη βάπτιση των νηπίων και θυμιατά.

Καλλωπιστικά

Διάφορες μορφές γλάστρας με μικρές λαβές και δαντελωτά χείλη.

Παιχνίδια

Σφυρίχτρες, αγγεία-παγίδες με νερό που βρέχουν το χρήστη αν δεν γνωρίζει το χειρισμό.