25η Αυγούστου: Μια αποφράδα μέρα του 1898 για το Ηράκλειο

25η Αυγούστου: Μια αποφράδα μέρα του 1898 για το Ηράκλειο

Του Γιώργου Παναγιωτάκη ιστορικού ερευνητή

Το Ηράκλειο στην πορεία της ιστορικής του διαδρομής, καθώς και ολόκληρη η Κρήτη, αντιμετώπισε εχθρικές επιβουλές και μακροχρόνιες κατακτήσεις. 

 

Τα ίχνη των κατακτητών που είναι εμφανή και στις μέρες μας, μας αποκαλύπτουν την ταυτότητά τους και μας ξυπνούν μνήμες γεμάτες αίμα και δάκρυ. Μετά από μια εξαντλητική πολιορκία της πόλης που κράτησε 21 ολόκληρη χρόνια (1648-1669) ολόκληρα η Κρήτη, αλλά και όλος σχεδόν ο χερσαίος και νησιωτικός χώρος της Ελλάδας εντάχθηκαν στον κορμό της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Είναι εξακριβωμένο ιστορικά, ότι οι πιο άγριοι Τούρκοι της Κρήτης κατοικούσαν στην πόλη του Ηρακλείου και αποτελούσαν πάντα μια αιμοσταγή και απειλητική μάζα. Τα γεγονότα του Ηρακλείου που εκτυλίχτηκαν τον Αύγουστο του 1898 και βύθισαν στο πένθος την πόλη, συντέλεσαν καθοριστικά στην αποδίωξη του τουρκικού στοιχείου από το νησί και στην κατ’επέκταση απελευθέρωση της Κρήτης.

Τα αιματηρά αυτά γεγονότα τα οποία επαναφέρουμε στη μνήμη μας με μορφή μνημοσύνου για τα μαρτυρικά θύματα της 25ης Αυγούστου εξελίχθηκαν κατά τον ακόλουθο συνοπτικό τρόπο:

Από τους ναυάρχους των Μ. Δυνάμεων είχε αποφασιστεί να παραδώσουν οι Τούρκοι τα φορολογικά Γραφεία στους υπαλλήλους του Εκτελεστικού. Στα Χανιά και το Ρέθυμνο με μικρή και ανάξια λόγου αντίδραση παραχώρησαν τα Γραφεία τους. Στο Ηράκλειο αντίθετα οι Τούρκοι πρόβαλαν άρνηση και σκληρή αντίσταση. Ενα τμήμα του αγγλικού στρατού δηλαδή με επικεφαλής τον Αγγλο συνταγματάρχη Reud, που αντικαθιστούσε τον Αγγλο διοικητή Chermside γιατί απουσίαζε με άδεια εκτός Κρήτης, είχε αναλάβει την αντικατάσταση αλλά οι Τούρκοι τους εμπόδισαν. Πέταξαν μάλιστα στη θάλασσα όλα τα καινούρια έντυπα, που θα εξυπηρετούσαν τις ανάγκες των νέων Γραφείων.

Οι σκηνές που ακολούθησαν δεν περιγράφονται. Ο αφηνιασμένος τακτικός στρατός και ο άτακτος τουρκικός όχλος ξεχύθηκαν στους δρόμους, αρχίζοντας μια απάνθρωπη και ανελέητη σφαγή.

Παιδιά, βρέφη, άνδρες και έγκυες γυναίκες θανατώνονται με τον πιο φρικτό τρόπο. Καίνε ακόμα και λεηλατούν ό,τι βρίσκεται στο πέρασμά τους. Μεταξύ των άλλων σκοτώνουν και 17 Άγγλους στρατιώτες κι ένα Άγγλο αξιωματικό. Καίνε το αγγλικό, το γερμανικό, το ισπανικό και το αμερικανικό προξενείο και σκοτώνουν τον υποπρόξενο της Αγγλίας Λυσίμαχο Καλοκαιρινό. Οσα εμπορεύματα και τιμαλφή είχαν συγκεντρωθεί στα προξενείά για μεγαλύτερη ασφάλεια, κάηκαν ή αποτέλεσαν αντικείμενο διαρπαγής από το μαινόμενο τουρκικό όχλο. Το παλιό Βεζίρ Τσαρσί, δηλαδή η σημερινή οδός 25ης Αυγούστου, η ονομασία της οποίας υποδηλώνει την ημέρα που διαπράχθηκαν οι σφαγές, έγινε μεταξύ των άλλων παρανάλωμα του πυρός. Το απόγευμα ένα αγγλικό πολεμικό πλοίο άρχισε να κανονιοβολεί τουρκικές συνοικίες στο Ηράκλειο, αναχαιτίζοντας κάπως τη μανία του τουρκικού όχλου. Μόνο με την κάθοδο του Τούρκου στρατιωτικού διοικητή της πόλης του Ηρακλείου Εντέμ Πασά στο λιμάνι, περιορίστηκαν οι πυροβολισμοί και οι βιαιοπραγίες. Την επόμενη μέρα άλλα εφτά αγγλικά πολεμικά πλοία αγκυροβόλησαν έξω από το λιμάνι του Ηρακλείου. Αγγλικά αγήματα αποβιβάστηκαν και συνέλαβαν τους πρωταίτιους των γεγονότων. Στρατοδικείο με Αγγλους αξιωματικούς και με συνοπτική διαδικασία καταδίκασε σε θάνατο 18 Tουρκοκρητικούς. Οι υπόλοιποι από τους 83 που είχαν συλληφθεί καταδικάστηκαν σε φυλακίσεις ή απελάθηκαν. Τρεις απ’αυτούς καταδικάστηκαν λίγο αργότερα σε θάνατο με απαγχονισμό, για αντιστάθμισμα προφανώς του ολοκαυτώματος των Χριστιανών.Τα πτώματα των Τούρκων παρέμεναν στις αγχόνες και σε κοινή θέα για τρία μερόνυχτα. Τα πάντα μαρτυρούσαν ότι η αποτρόπαιη αυτή εξέγερση ήταν προσχεδιασμένη.

Ο ακριβής αριθμός των θυμάτων δεν έγινε γνωστός. Οι Τούρκοι προσπάθησαν να μειώσουν τον αριθμό τους, αφού φρόντισαν να περισυλλέξουν και να τοποθετήσουν αυτά σε ομαδικούς τάφους, που άνοιγαν σε απόμερα και αφανή μέρη. Η Εκτελεστική Επιτροπή με ανακοίνωσή της προς το χριστιανικό λαό της Κρήτης, στις 30 Αυγούστου 1898, γράφει: “Εγνωστοποιήσαμεν δια δυο προηγουμένων εγκυκλίων εις τον λαόν ό,τι ήτο τότε γνωστόν δια τα συμβάντα του Ηρακλείου. Δυστυχώς αι έκτοτε ειδήσεις παριστώσιν ακόμη μεγαλυτέραν την καταστροφήν. Από τας 1000-1200 χριστιανικάς ψυχάς, όπου ευρίσκοντο εντός της πόλεως, μόνον 358 ως φαίνεται εσώθησαν. Οι λοιποί εύρον θάνατον μαρτυρικόν. Ολη η κινητή περιουσία των χριστιανών διηρπάγη και μέγας αριθμός οικιών και καταστημάτων παρεδόθησαν εις τας φλόγας. Την στιγμήν αυτήν ουδέ εις χριστιανός ευρίσκεται εις το Ηράκλειον. Μόνο 300 περίπου Ευρωπαίοι στρατιώται κρατούν μιαν γωνίαν του φρουρίου. Η πόλις είναι παραδεδομένη εις την διάθεσιν του όχλου και των Τούρκων στρατιωτών, από τους οποίους πολλοί καθώς εβεβαιώθην επυροβόλουν και κατά των Αγγλων, απεγύμνωναν τα θύματα και ελάμβανον μέρος εις την διαρπαγήν…”.

Περιγράφοντας μια από τις συνηθισμένες σφαγές του Ηρακλείου ο Ν. Καζαντζάκης μας λέει:

“...Το Μεγάλο Κάστρο είχε τέσσερις καστρόπορτες. Kάθε ηλιοβασίλεμα οι Τούρκοι τις κλείδωναν και κανένας δεν μπορούσε πια, όλη τη νύχτα, μήτε να μπει μήτε να βγει οι λιγοστοί χριστιανοί που ήταν μέσα, έπεφταν έτσι στη φάκα· σαν έβγαινε πάλι ο ήλιος, άνοιγαν. Μπορούσαν λοιπόν οι Τούρκοι τη νύχτα, όσο ήταν διπλοκλειδωμένες οι καστρόπορτες, να κάμουν σφαγή γιατί μέσα στην πολιτεία οι Τούρκοι ήταν πιο πολλοί, κι είχαν και το τούρκικο ασκέρι.

Τότε, ύστερα από λίγες μέρες, ήταν που έζησα την πρώτη σφαγή…

Καθόμασταν διπλομανταλωμένοι μέσα στο σπίτι, ο ένας κολλημένος με τον άλλο, η μάνα μου, η αδερφή μου κι εγώ. Γροικούσαμε να περνούν απόξω από την πόρτα μας ξεφρενιασμένοι οι Τούρκοι, να βλαστημούν, να φοβερίζουν, να σπάζουν τις πόρτες και να σφάζουν τους χριστιανούς. Ακούγαμε τις φωνές και το ρόχο των λαβωμένων, τα σκυλιά που γαύγιζαν και μια βουή στον αέρα, σα να γίνουνταν σεισμός. Ο κύρης, πίσω από την πόρτα, με γεμάτο το ντουφέκι, περίμενε, κρατούσε, θυμούμαι, μια μακρουλή πέτρα, “ακόνι” το’λεγε κι ακόνιζε ένα μακρύ μαυρομάνικο μαχαίρι. Περιμέναμε. Μας είχε πει: “Αν σπάσουν την πόρτα οι Τούρκοι και μπούνε μέσα, θα σας σφάξω πρώτα, να μην πέσετε στα χέρια τους”. Κι ήμασταν σύμφωνοι όλοι, η μάνα μου, η αδερφή μου κι εγώ, και περιμέναμε…

Έτσι πέρασε η νύχτα, ξημέρωσε, έπεσε η βουή, ο θάνατος αλάργαρε. Ανοίξαμε με προσοχή την πόρτα, προβάλαμε έξω το κεφάλι, μερικές γειτόνισσες είχαν κρυφανοίξει δειλά το παράθυρο, κι ερευνούσαν το δρόμο…

- Μάνα, ρώτησα, έφυγε η σφαγή;

Η μάνα τρόμαξε.

- Σώπα, μου αποκρίθηκε, σώπα παιδί μου, μη μελετάς τ’όνομά της! Μπορεί να σε ακούσει και να ξαναγυρίσει.

            Έγραψα τη λέξη “σφαγή”, και σηκώθηκε η τρίχα μου, γιατί η λέξη αυτή, τότε που ήμουν παιδί, δεν ήταν πέντε γράμματα της αλφαβήτας, κολλημένα το ένα πλάι στο άλλο, ήταν βουή μεγάλη, και πόδια που κλωτσούσαν τις πόρτες, και πρόσωπα φριχτά, που κρατούσαν ανάμεσα στα δόντια τους ένα μαχαίρι, κι ολούθε στη γειτονιά γυναίκες που σκλήριζαν κι άντρες που πίσω από τις πόρτες, γονατιστοί, γέμιζαν το ντουφέκι. Και μερικές άλλες λέξεις, για μας που ζούσαμε παιδιά την εποχή εκείνη στην Κρήτη, στάζουν αίμα πολύ, και δάκρυο, κι απάνω τους είναι σταυρωμένος αλάκερος λαός, οι λέξες: ελευτερία, Αι Μηνάς, Χριστός, επανάσταση…”.

Η μεγάλη ανθρωποθυσία του Ηρακλείου δεν άφησε ασυγκίνητη την κοινή γνώμη, καθώς και τον Tύπο των Αθηνών. Η εφημερίδα “Εστία” έκανε έκκληση στον αθηναϊκό λαό να βοηθήσει με τον τρόπο του τους πρόσφυγες του Ηρακλείου και να ανακουφίσει στο μέτρο του δυνατού τον ανθρώπινο πόνο.

Στο φύλλο της 31/8/1898 γράφει σχετικά: “Η επίκλησις της “Εστίας” υπέρ του πένθους των ατυχων προσφύγων του Ηρακλείου, ευρίσκει καθ’ημέραν και πλειοτέραν ηχώ εις τας ψυχάς των ευαισθήτων και των φιλανθρώπων.

Σήμερον άλλη διακεκριμένη δέσποινα της πόλεώς μας, η κα Ελμίνα Νάζου, προσελθούσα εις τα γραφεία μας προσέφερε ύφασμα πένθιμον, δια τας χήρας και τα ορφανά, εζήτησε δε και πληροφορίας περί άλλων αναγκών των προσφύγων. 

Μετά από τα αποτρόπαια αυτά γεγονότα ήρθε επιτέλους η ώρα των Μ. Δυνάμεων και ειδικότερα της κραταίας Αγγλίας. Χωρίς την παραμικρή καθυστέρηση, οι πρεσβευτές των Μ. Δυνάμεων στην Κωνσταντινούπολη επέδωσαν τελεσίγραφο στην Πύλη για την ανάκληση του τουρκικού στρατού από την Κρήτη. Η τελεσιγραφική αυτή διακοίνωση όριζε ότι η εκκένωση έπρεπε να γίνει μέσα σε 15 ημέρες και συγκεκριμένα από τις 8 μέχρι τις 23 Οκτωβρίου.

Η απαίτηση της Τουρκίας να παραμείνει τουρκική φρουρά στην Κρήτη δεν έγινε δεκτή και στις παραπάνω ημερομηνίες τα τουρκικά στρατεύματα είχαν αποσυρθεί. Οι οπλοφόροι παρέδωσαν τα όπλα τους τα οποία μεταφέρθηκαν στην Τουρκία. Εκλεισε έτσι μια μαρτυρική περίοδος 253 ετών, που ο κρητικός λαός την σημειώνει ως μια από τις χειρότερες και σκοτεινότερες περιόδους της Iστορίας του.

Με την αναχώρηση του τουρκικού στρατού εγκατέλειψαν την Κρήτη και εκπατρίστηκαν 48.000 μουσουλμάνοι. Παρέμειναν επίσης και 33.000. Η αποχώρηση και των άλλων έγινε σταδιακά μέχρι το 1923 με την ανταλλαγή των πληθυσμών που έφυγαν οι υπόλοιποι 19.181.

ΤΡΙΟΠΕΤΡΑ! ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΡΕΘΥΜΝΗΣ!

ΤΡΙΟΠΕΤΡΑ - ΝΟΜΟΣ ΡΕΘΥΜΝΗΣ

Η Τριόπετρα είναι ένα παραδοσιακό παραθαλάσσιο χωριό που βρίσκεται περίπου 52km νότια του Ρεθύμνου και 13km νοτιοανατολικά του χωριού Ακούμια, στους πρόποδες του όρους Σιδέρωτα.

 Μπορεί να φτάσει κάποιος μέσω καλού και ασφαλτοστρωμένου δρόμου, που περνά μέσα από το χωριό Ακούμια. Βρίσκεται στο κεντρικό κομμάτι του αχανούς παραλιακού μετώπου που οι κάτοικοι ονομάζουν Ακουμιανή Γυαλιά, καθώς η περιοχή της Τριόπετρας κάποτε αποτελούσε τα «χειμωνικά» των κατοίκων των Ακουμίων, οι οποίοι είχαν κτίσει μικρές αγροικίες για να περνούν την νύχτα τους κοντά στα κτήματα τους.

ΑΚΟΥΜΙΑ - ΝΟΜΟΣ ΡΕΘΥΜΝΗΣ
ΠΗΓΗ ΦΩΤ - www.theartemis.gr 

Η Τριόπετρα αποτελείται από δύο παραλίες, οι οποίες χωρίζονται μεταξύ τους από μια μικρή χερσόνησο. Στην άκρη της χερσονήσου, μέσα στη θάλασσα, στέκονται τρεις επιβλητικοί βράχοι, από τους οποίους παίρνει το όνομα της η περιοχή.

Η πρώτη παραλία, η Μικρή Τριόπετρα σχηματίζεται νοτιοανατολικά των τριών βράχων, σ’ ένα κλειστό κόλπο με άμμο και αρκετούς βράχους. Στη παραλία υπάρχουν μερικά δωμάτια και ταβερνούλες, ενώ προσφέρονται και ομπρέλες. Επίσης, εδώ υπάρχει το μικρό λιμανάκι της περιοχής, στο νοτιοανατολικό τμήμα της παραλίας, που ονομάζεται Στόμιο. Βορειοανατολικά της παραλίας βρίσκεται το ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία, χτισμένο στην κορυφή ενός ψηλού λόφου με υπέροχη θέα σε όλη την περιοχή.

Η Μεγάλη Τριόπετρα σχηματίζεται δυτικά των βράχων. Είναι μία πανέμορφη παραλία με χοντρή άμμο, υπέροχα νερά και δυτικό προσανατολισμό που την κάνει ευάλωτη στους δυτικούς ανέμους.  Είναι αρκετά οργανωμένη, διαθέτοντας δυνατότητα για διαμονή, προσφέροντας  εξαιρετικό φαγητό και φρέσκο ψάρι στις δύο ταβέρνες μπροστά στη θάλασσα και έχει αρκετές ανέσεις για κολύμπι και ηλιοθεραπεία (ξαπλώστρες, ομπρέλες, θαλάσσια σπορ). Είναι αγαπημένος προορισμός για πολλούς επισκέπτες τόσο για την πανέμορφη παραλία με τους τρεις βράχους, όσο και για το φανταστικό θέαμα που προσφέρει το ηλιοβασίλεμα, με τον ήλιο να χάνεται στον ορίζοντα, στα βάθη του Λιβυκού πελάγους.

Η κατασκήνωση δεν επιτρέπεται στην περιοχή. Το δυτικό τμήμα της παραλίας δεν είναι οργανωμένο. O δρόμος πηγαίνει παράλληλα με την ακτογραμμή και φτάνει ως τις Λίγκρες. Οι Λίγκρες είναι μια απέραντη παραλία με χοντρόκοκκη άμμο και φανταστικά βαθειά νερά.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ / ΦΩΤ - Α.Α

ΚΡΗΤΗ ΠΟΛΕΙΣ ΚΑΙ ΧΩΡΙΑ

ΧΡΥΣΗ! ΣΤΟ ΝΗΣΙ ΤΟΥ ΛΙΒΥΚΟΥ!

Χρυσή Στο «νησί» του Λιβυκού

κείμενο: Χρήστος Κανατάς | φωτπγραφίες: Χρήστος Κανατάς

Παραλίες µαγευτικές και πλανεύτρες. Πεντακάθαρα γαλαζοπράσινα νερά, κοχυλένια άµµος και στο βάθος το κεδρόδασος µε τους υπέροχους
ξυλόγλυπτους σχηµατισµούς και το ασύγκριτο άρωµα του κέδρου.
Απέναντι, επιβλητικά, τα πανύψηλα κρητικά βουνά. Η µοναδικά όµορφη νήσος Χρυσή πραγµατικά τιµά την αξία του ονόµατός της…

Πήρε το όνοµά της από την κατάξανθη άµµο µε τις χρυσαφένιες αποχρώσεις, που καλύπτει το µεγαλύτερο µέρος της. Είναι γνωστή και ως Γαϊδουρονήσι, καθώς παλιά οι Ιεραπετρίτες εγκατέλειπαν στο νησί τα γέρικα γαϊδούρια. Οι ίδιοι όµως το αποκαλούν απλά «Νησί». Η Χρυσή-Γαϊδουρονήσι έχει και ένα δίδυµο αδερφάκι – τη Λευκή-Κουφονήσι, που βρίσκεται λίγο πιο ανατολικά.

• Φτάνοντας…
• Ο γύρος του νησιού
• Τα παράδοξα και τ’ απαγορευµένα

Η πρώτη εντύπωση της Χρυσής δηµιουργείται ήδη από το λιµάνι της Ιεράπετρας, πριν καν ανέβεις στο καραβάκι. Παρότι το νησί είναι ορατό από την Κρήτη, αφού απέχει γύρω στα 15 χλµ., πρέπει να καταβάλεις µεγάλη προσπάθεια για να το εντοπίσεις, γιατί είναι σχεδόν απόλυτα επίπεδο! Το µέσο υψόµετρό του είναι µόλις 10 µ., ενώ το ψηλότερο σηµείο του, όπου έχει φτιαχτεί και ένα δασικό φυλάκιο για να παρατηρείται το κεδρόδασος, είναι στα 30 µ.
Έπειτα από µία ώρα ταξιδιού µε το πλοιάριο, έχεις την τιµή να πατήσεις το πόδι σου στον παρθένο αυτό τόπο. Εδώ δεν υπάρχουν µηχανοκίνητα οχήµατα ούτε και οικήµατα – εκτός από ελάχιστα. ∆υστυχώς, βέβαια, ειδικά τους µήνες Ιούλιο και Αύγουστο, εκτός από εσένα θα καταφθάσουν µε τα καραβάκια και άφθονοι ακόµη επισκέπτες, µε αποτέλεσµα ο συνωστισµός που δηµιουργείται να λαβώνει τη µαγική εικόνα του τόπου.
Μέσα από αµµόλοφους και κέδρους, η πρώτη σου κατεύθυνση είναι η παραλία της Μπελεγρίνας ή της Χρυσής Άµµου, που αποτελεί και την κύρια παραλία του νησιού, στη βόρεια µεριά του. Τα νερά είναι ονειρικά: έχουν τη µαγευτική αυτή γαλάζια απόχρωση που µόνο σε παραλίες όπως τον Σίµο, την Ελαφόνησο ή τον Μπάλο στην Κρήτη µπορείς να απαντήσεις. ∆υστυχώς, όµως, ακόµη κι εδώ το µικρόβιο του τουρισµού έχει αφήσει τα σηµάδια του: οι πολυάριθµες ξαπλώστρες και η καντίνα αποτελούν παραφωνία στην αγνή οµορφιά της ακρογιαλιάς…

Αλλά και πάλι αυτή η θάλασσα είναι απόλαυση! Καθώς το νησί πλησιάζει την τροπική ζώνη, το κολύµπι είναι λύτρωση! ∆εν το χορταίνεις! Και όταν κάποτε αποφασίσεις να αποχωριστείς τη θάλασσα, µπορείς να κάθεσαι µε τις ώρες στην ακτή και να εξερευνάς τον κόσµο των αµέτρητων µικρών κοχυλιών µέχρι ο ήλιος να βασιλέψει. Χιλιάδες κοχυλάκια, που σε πολλά σηµεία σκεπάζουν ολοκληρωτικά την άµµο, δίνουν υπέροχες ανταύγειες στο πυρόξανθο και λευκό χρώµα της υπέροχης αµµουδιάς.
Αν βαρεθείς την πολυκοσµία, έχεις πάντα τη δυνατότητα να αποτραβηχτείς στο δαιδαλώδες κεδρόδασος – το µεγαλύτερο φυσικά διαµορφωµένο του είδους του σε όλη την Ευρώπη. Καταλαµβάνει συνολικά έκταση 350 στρεµµάτων καλύπτοντας µεγάλο µέρος του νησιού, κι αποτελείται από κέδρους του Λιβάνου, µε τη µέση ηλικία των δέντρων να φτάνει τα 200 χρόνια. Τι καλύτερο από το να στήσεις την αιώρα σου κάτω από τους πανύψηλους κορµούς τους
–το ύψος τους µπορεί να φτάνει και τα 10 µέτρα– και να απολαύσεις το διάβασµα ενός βιβλίου ή µια µεσηµεριανή σιέστα. Ραχάτι τροπικό δηλαδή!

Το ηλιοβασίλεµα στην παραλία είναι όπως πάντα παροιµιώδες και σταθερή αξία: Απλά δεν πρέπει να το χάσεις! Και αφού περάσει το µαγικό δίωρο του σούρουπου, γίνεσαι µάρτυρας της εικόνας ενός από τους οµορφότερους νυχτερινούς ουρανούς. Στο νησί δεν υπάρχει ρεύµα, εποµένως και καµία πηγή φωτός. ∆εν θα ξεχάσω τη νυχτερινή µας συνάντηση µέσα στο λαβύρινθο από κέδρους µε µια παρέα, που εκστατικά κοίταζαν τον ουρανό και µας εξοµολογήθηκαν ότι πραγµατικά ένιωθαν πως βρίσκονταν στον παράδεισο…

Κάποια στιγµή που θα βαρεθείς το τροπικό αυτό ραχάτι, µπορεί να θελήσεις να εξερευνήσεις το νησί! Έχει µήκος γύρω στα
5 χλµ. και µέσο πλάτος περίπου 1 χλµ. Περπατώντας δυτικά, έχεις στα δεξιά σου τη θάλασσα και στα αριστερά σου το κεδρόδασος. Το διάβα σου στο αµµουδερό µονοπάτι στολίζεται από κατάλευκα κρινάκια της θάλασσας, που βρίσκονται διάσπαρτα τριγύρω. Περνώντας τον Χατζηβόλακα, τη δεύτερη µεγαλύτερη παραλία του νησιού στα βόρεια, θα συναντήσεις τον Άγιο Νικόλαο –το µοναδικό εκκλησάκι της Χρυσής– το µόνο πηγάδι όπου µπορείς να πλυθείς µε γλυκό νερό και την αλυκή µε τα πορτοκαλοκόκκινα νερά. ∆ίπλα της υπάρχει και το µοναδικό σπίτι του νησιού. Στο τέλος της πορείας προς τα δυτικά συναντάς τον φάρο να ορθώνει το ανάστηµά του στο επίπεδο έδαφος.
Από εκεί συνεχίζεις τον γύρο του νησιού προς τον Νότο. Περνάς από την Κόκκινη Παραλία, που πήρε την ονοµασία της από τα κατακόκκινα βοτσαλάκια της, φτάνεις στο λιµάνι, και συνεχίζοντας ανατολικά τον κύκλο, περνάς από τις νότιες αµµουδιές για να φτάσεις στην ανατολική παραλία µε το ιδιάζον όνοµα «Καταπρόσωπο». Απέναντι ακριβώς, αντικρίζεις το βραχώδες νησάκι που λέγεται Μικρονήσι και αποτελεί καταφύγιο αµέτρητων πουλιών. Τέλος, επιστρέφεις και πάλι στη Χρυσή Άµµο, την παραλία των κοχυλιών.

Όπως σε κάθε παράδεισο, έτσι κι εδώ, υπάρχει κάτι το απαγορευµένο: η ανεπανάληπτη εµπειρία της διαµονής στον πανέµορφο αυτό τόπο, µακριά από την οχλοβοή. Η Χρυσή, όπως και η Γαύδος, στη δυτική πλευρά του Λιβυκού πελάγους, αποτελούσαν παραδοσιακά τους νοτιότερους τόπους ελεύθερης κατασκήνωσης στην Ευρώπη. Τα δάση του κέδρου που χαρακτηρίζουν και τα δύο αυτά νησιά αποτελούν ιδανικό περιβάλλον για τον κατασκηνωτή αφού προσφέρουν άφθονη σκιά και προστασία από τον ήλιο καθ’ όλη τη διάρκεια της ηµέρας. Ιδιαίτερα για τη Χρυσή, το ελεύθερο κάµπινγκ αποτελεί µονόδροµο, εάν θέλεις να διανυκτερεύσεις εκεί, καθώς δεν υπάρχουν ξενοδοχεία ή ενοικιαζόµενα δωµάτια. Τα κτίσµατα είναι –ευτυχώς– ελάχιστα και δεν φιλοξενούν επισκέπτες. Σήµερα δεν είναι λίγες οι επιδροµές των αρχών, είτε για να κάνουν συστάσεις είτε για να µοιράσουν τα αντίστοιχα πρόστιµα στους ελεύθερους κατασκηνωτές. Σε ένα νησί που είναι ενταγµένο στο δίκτυο Natura, είναι λογικό να απαγορεύεται η κατασκήνωση, ακόµη περισσότερο όµως η δόµηση, και φυσικά η λειτουργία των οποιωνδήποτε τουριστικών επιχειρήσεων. Στο λιµανάκι του νησιού υπάρχει ταβερνάκι –που παραδόξως λειτουργεί και το βράδυ– καθώς και οµπρέλες µε ξαπλώστρες που ενοικιάζονται.
Αναλογιστείτε επίσης το εξής: Ποιος είναι µεγαλύτερος κίνδυνος για το φυσικό τοπίο; Οι ελάχιστοι ελεύθεροι κατασκηνωτές ή η «επιδροµή» από τους πρόσκαιρους επισκέπτες που έρχονται καθηµερινά µε τα καραβάκια; Οι ίδιοι αυτοί άνθρωποι είναι συνήθως και οι κύριοι υπεύθυνοι για την αποψίλωση των παραλιών από τα µικρά κοχύλια, αφού πολλές φορές τους βλέπαµε να φεύγουν από το νησί έχοντας γεµίσει ολόκληρες σακούλες! Θα µπορούσαµε άλλωστε να πούµε πως οι άνθρωποι που θα µείνουν και θα χαρούν τον τόπο, νιώθοντάς τον περισσότερο σαν σπίτι τους, είναι ευνόητο ότι θα τον προστατεύσουν. Εξαιρέσεις βέβαια υπάρχουν πάντοτε. Όπως και να ’χει, εσείς φροντίστε να πάρετε µαζί σας πίσω στην Ιεράπετρα οτιδήποτε έχετε για πέταµα, ώστε να παραµείνει το τοπίο ως έχει και για τους επόµενους…

Χάρτης

Από διεύθυνση: