ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΓΑΜΟΣ.

Ήθη και Έθιμα

Κρητικός Γάμος

Ο γάμος στα χωριά της Κρήτης ήταν παλιά, αλλά και σήμερα μεγάλο γεγονός. Οι προετοιμασίες άρχιζαν πολλές μέρες πριν. Στο σπίτι της νύφης μαζεύονται οι κοπελιές την Παρασκευή και καταστένουν (δηλαδή ετοιμάζουν όπως λέγεται στην Κρητική διάλεκτο) τα προικιά ή προυκιά της και λένε μαντινάδες για κάθε είδος χωριστά.

Τα προυκιά μεταφερόταν με πομπή στο σπίτι του ανδρόγυνου, με συνοδεία της λύρας και του λαούτου και τραγουδιών. Οι καλεσμένοι του γαμπρού παίρνουν ο καθένας ένα προυκί. Όλοι μαζί φτάνουν στο σπίτι του γαμπρού και οι ανύπαντρες κοπέλες στρώνουν το νυφικό κρεβάτι, αφού ρίχνουν πάνω ρύζι και χρήματα. Βάζουν ακόμη να ξαπλώσει πάνω ένα αγόρι για ν’αποκτήσει το ανδρόγυνο αγόρια. Κατά το στόλισμα λέγονται μαντινάδες. Το βράδυ μαζεύονται οι συγγενείς της νύφης για να την αποχαιρετήσουν λέγοντας:

                                        Σήκω κι αποχαιρέτησε την εδικολογιά σου
                                        δώσε τα κλειδιά τση μάνα σου
                                        και άμε να βρεις δικά σου.:::

Το απόγευμα της Κυριακής οι νέοι στόλιζαν το γαμπρό και τα κορίτσια τη νύφη και όταν όλα ήταν έτοιμα, ξεκινούσαν για τη στεφάνωση. Πρώτος πηγαίνει ο γαμπρός που τον συνοδεύουν δυο νεαροί, ενώ στην πομπή μπροστά πηγαίνουν ο λυράρης και ο λαουτιέρης. Όταν φτάσουν στο σπίτι της νύφης οι καλεσμένοι του γαμπρού λένε:

                            Ανοίξετε την πόρτα σας να δείτε το γαμπρό μας,
                            ::: τέτοιο σγουρό βασιλικό δεν έχει το χωριό μας::: κ.ά.

     Οι συγγενείς της νύφης απαντούν:

                          Σιγά σιγά μη βιάζεστε κι η πόρτα μας θ’ανοίξει,
                          :::γιατί έχει αδέρφια και δικούς να τσ’ αποχαιρετήσει.:::κ.ά.

Μετά μπαίνει ο γαμπρός μέσα στο σπίτι, χαιρετά και φιλά τους γονείς της, παίρνει την ευχή τους, προσφέρει λουλούδια

και φιλεί τη νύφη. Την ίδια στιγμή ακούονται οι πυροβολισμοί ή μπαλωθιές της χαράς. Ξεκινούν για την εκκλησία και πριν μπουν μέσα ο λυράρης τραγουδεί:

Άνοιξε πόρτα τσ’ εκκλησάς, πόρτα του παραδείσου

να κατεβούν οι άγγελοι τη νύφη να βλοήσουν. :::

Μετά την τελετή του γάμου χορεύουν έξω στον περίβολο της εκκλησίας το χορό της νύφης και όταν τελειώσει ο χορός ο τελευταίος παίρνει το γουρλίδικο μαντίλι της. Στη συνέχεια ξεκινούν όλοι για το σπίτι του γαμπρού, απ’όπου περνούν τους πετούν ρύζι και άνθη.

Πρόβαλε μάνα του γαμπρού και πεθερά τση νύφης

να δεις τον όμορφό σου γιο μια κόρη σου τη φέρνει. :::

Όταν φτάσουν στην πόρτα, η νύφη παίρνει μέλι από την πεθερά της και κάνει ένα σταυρό πάνω από την πόρτα, για να είναι η ζωή τους γλυκιά. Ύστερα πετά ένα ρόδι με δύναμη μέσα στο σπίτι, για να σκορπίσει όπως το ρόδι η ευτυχία στο σπίτι. Μπαίνει μέσα πρώτα η νύφη και μετά ο γαμπρός και συγχρόνως λέγονται μαντινάδες. Μετά απ’όλα αυτά ακολουθεί το γαμήλιο τραπέζι με το πιλάφι (γαμοπίλαφο) ή τα μακαρόνια με τον αθότυρο και το βραστό και το γλέντι κρατεί μέχρι και μία εβδομάδα. Το δίσεκτο χρόνο και το Μάιο δεν κάνουν γάμους. Την ίδια μέρα, στην ίδια εκκλησία δε πρέπει να γίνονται δύο γάμοι, όπως και στο ίδιο σπίτι δυο γάμοι τον ίδιο χρόνο. Έτσι πιστεύουν και το έχουν κακό παρατήρημα στην Κρήτη.
     ΠΗΓΗ: Eλεύθερη εγκυκλοπαίδεια Βικιπαίδεια