ΚΡΗΤΗ & ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΚΡΗΤΕΣ: Ιουλίου 2013

Δευτέρα 29 Ιουλίου 2013

AΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΤΑΞΗ ΓΙΑ ΝΑ ΣΩΘΟΥΝ ΤΑ ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ ΦΥΤΑ ΤΗ ΚΡΗΤΗΣ - www.fornews.gr

Πέμπτη 11 Ιουλίου 2013

Ο γάμος στα χωριά της Κρήτης ήταν παλιά, αλλά και σήμερα μεγάλο γεγονός. Οι προετοιμασίες άρχιζαν πολλές μέρες πριν. Στο σπίτι της νύφης μαζεύονται οι κοπελιές την Παρασκευή και καταστένουν (δηλαδή ετοιμάζουν όπως λέγεται στην Κρητική διάλεκτο) τα προικιά ή προυκιά της και λένε μαντινάδες για κάθε είδος χωριστά.

Τα προυκιά μεταφερόταν με πομπή στο σπίτι του ανδρόγυνου, με συνοδεία της λύρας και του λαούτου και τραγουδιών. Οι καλεσμένοι του γαμπρού παίρνουν ο καθένας ένα προυκί. Όλοι μαζί φτάνουν στο σπίτι του γαμπρού και οι ανύπαντρες κοπέλες στρώνουν το νυφικό κρεβάτι, αφού ρίχνουν πάνω ρύζι και χρήματα. Βάζουν ακόμη να ξαπλώσει πάνω ένα αγόρι για ν’αποκτήσει το ανδρόγυνο αγόρια. Κατά το στόλισμα λέγονται μαντινάδες. Το βράδυ μαζεύονται οι συγγενείς της νύφης για να την αποχαιρετήσουν λέγοντας:

                                        Σήκω κι αποχαιρέτησε την εδικολογιά σου
                                        δώσε τα κλειδιά τση μάνα σου
                                        και άμε να βρεις δικά σου.:::

Το απόγευμα της Κυριακής οι νέοι στόλιζαν το γαμπρό και τα κορίτσια τη νύφη και όταν όλα ήταν έτοιμα, ξεκινούσαν για τη στεφάνωση. Πρώτος πηγαίνει ο γαμπρός που τον συνοδεύουν δυο νεαροί, ενώ στην πομπή μπροστά πηγαίνουν ο λυράρης και ο λαουτιέρης. Όταν φτάσουν στο σπίτι της νύφης οι καλεσμένοι του γαμπρού λένε:

Ανοίξετε την πόρτα σας να δείτε το γαμπρό μας,
::: τέτοιο σγουρό βασιλικό δεν έχει το χωριό μας::: κ.ά.

Οι συγγενείς της νύφης απαντούν:

Σιγά σιγά μη βιάζεστε κι η πόρτα μας θ’ανοίξει,
:::γιατί έχει αδέρφια και δικούς να τσ’ αποχαιρετήσει.:::κ.ά.

Μετά μπαίνει ο γαμπρός μέσα στο σπίτι, χαιρετά και φιλά τους γονείς της, παίρνει την ευχή τους, προσφέρει λουλούδια

και φιλεί τη νύφη. Την ίδια στιγμή ακούονται οι πυροβολισμοί ή μπαλωθιές της χαράς. Ξεκινούν για την εκκλησία και πριν μπουν μέσα ο λυράρης τραγουδεί:

Άνοιξε πόρτα τσ’ εκκλησάς, πόρτα του παραδείσου

να κατεβούν οι άγγελοι τη νύφη να βλοήσουν. :::

Μετά την τελετή του γάμου χορεύουν έξω στον περίβολο της εκκλησίας το χορό της νύφης και όταν τελειώσει ο χορός ο τελευταίος παίρνει το γουρλίδικο μαντίλι της. Στη συνέχεια ξεκινούν όλοι για το σπίτι του γαμπρού, απ’όπου περνούν τους πετούν ρύζι και άνθη.

Πρόβαλε μάνα του γαμπρού και πεθερά τση νύφης

να δεις τον όμορφό σου γιο μια κόρη σου τη φέρνει. :::

Όταν φτάσουν στην πόρτα, η νύφη παίρνει μέλι από την πεθερά της και κάνει ένα σταυρό πάνω από την πόρτα, για να είναι η ζωή τους γλυκιά. Ύστερα πετά ένα ρόδι με δύναμη μέσα στο σπίτι, για να σκορπίσει όπως το ρόδι η ευτυχία στο σπίτι. Μπαίνει μέσα πρώτα η νύφη και μετά ο γαμπρός και συγχρόνως λέγονται μαντινάδες. Μετά απ’όλα αυτά ακολουθεί το γαμήλιο τραπέζι με το πιλάφι (γαμοπίλαφο) ή τα μακαρόνια με τον αθότυρο και το βραστό και το γλέντι κρατεί μέχρι και μία εβδομάδα. Το δίσεκτο χρόνο και το Μάιο δεν κάνουν γάμους. Την ίδια μέρα, στην ίδια εκκλησία δε πρέπει να γίνονται δύο γάμοι, όπως και στο ίδιο σπίτι δυο γάμοι τον ίδιο χρόνο. Έτσι πιστεύουν και το έχουν κακό παρατήρημα στην Κρήτη.
ΠΗΓΗ: Eλεύθερη εγκυκλοπαίδεια Βικιπαίδεια

ΚΑΤΣΟΥΝΑ!

Κατσούνα

Στα ορεινά της Κρήτης ζει ένα δεντράκι, η αμπελιτσιά, συγγενικό της φτελιάς που κινδυνεύει με εξαφάνιση. Από το ξύλο αμπελιτσιάς κατασκευάζονται παραδοσιακά οι μαγκούρες των βοσκών στην Κρήτη. Το Κρητικό Ραβδί, ή αλλιώς Κατσούνα, αποτελούσε αναπόσπαστο μέρος του σώματος των Κρητικών. Ηλικιωμένοι και νέοι Βοσκοί Κρητικοί κρατούσαν συνεχώς μια Κατσούνα για να τους βοηθάει στο περπάτημα και κυρίως ανεβαίνοντας ορεινές περιοχές, όπου βοσκούσαν τα ζώα τους και παρέμεναν εκεί για ημέρες. Ήταν πολύτιμο εργαλείο για την μεταφορά του σακουλιού τους, που περιείχε το καθημερινό κολατσιό και νερό που ετοίμαζε η νοικοκυρά Κρητικοπούλα.Πολύτιμες χρήσεις της Κατσούνας ακόμη ήταν να καθαρίζουν οι βοσκοί με αυτήν τα μονοπάτια τους, αλλά και να εγκλωβίζουν με τη ράχη της τα ζώα τους που θέλουν να τους ξεφύγουν, ενώ σε εμπόλεμες εποχές αποτελούσε και όπλο εναντίον του εχθρού.Ακόμα και σήμερα, η Κατσούνα χρησιμοποιείται από πολλούς Κρητικούς βοσκούς και κυρίως ηλικιωμένους ανθρώπους, ενώ συμβολίζει ταυτόχρονα την Κρητική υπερηφάνεια και παράδοση.

ΜΙΤΑΤΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ

Στους βυζαντινούς χρόνους η λέξη μιτάτο σήμαινε την υποχρέωση των πολιτών να παρέχουν κατάλυμα και τροφή στους ταξιδεύοντες στρατιωτικούς ή πολίτες. Σήμερα σημαίνει το κατάλυμα του βοσκού. Συνήθως απαρτίζεται από τον χώρο τυροκόμησης (ο οποίος κατασκευάζεται από δύο πέτρες κάθετες στην περίμετρο του τοίχου – πυρομάχοι), τον ανηφορά, τις θυρίδες (λίθινα ντουλάπια μέσα στο σώμα του τοίχου) για να φυλάγονται εργαλεία ή και τροφές και εξωτερικά την τραπεζαρία. Όταν το μιτάτο είναι διπλό, τότε ο ξώκουμος είναι η κατοικία και ο μεγάλος κούμος είναι ο χώρος του τυροκόμου. Δίπλα στους κούμους κατασκευάζεται ξηρολιθικά η μάντρα ενώ το σύμπλεγμα ολοκληρώνεται με το τυροκέλι (ημιυπόγειο ή κούμος), για να φυλάσσεται και να ωριμάζει το τυρί.

Οι αρχιτέκτονες αναφέρονται στα μιτάτα ως σπιτοκάλυβα ή θολωτά σπίτια συνδέοντας την καταγωγή τους με την κλαδοπλεκτική καλύβα. Οι αρχαιολόγοι αναφέρονται σε αυτά με τους όρους θολωτές κατασκευές ή θολωτά μιτάτα, συνδέοντας τα με τάφους. Η ομοιότητα των μιτάτων με τους κυκλικούς τάφους της μινωικής περιόδου είναι βέβαιη έπειτα από την ανακάλυψη στο Φουρνί των Αρχανών το 1965 από το Γ. Σακελλαράκη μιας ασύλητης βασιλικής ταφής.

Ο Ξανθουδης(1924) ανέσκαψε τάφους στη Μεσαρά και υποστήριξε ότι ο τρόπος κατασκευής αυτών είναι ίδιος όπως αυτός των μιτάτων, ενώ

άλλοι ερευνητές έχουν εκφράσει επιφυλάξεις για την ομοιότητα τάφων και μιτάτων οι οποίες σχετίζονται με το ότι τα μιτάτα έχουν μικρότερη διάμετρο από τους τάφους, ότι τα μιτάτα κτίζονται από τη σκληρή πέτρα της εκάστοτε περιοχής ενώ οι τάφοι από ανομοιόμορφες πέτρες και κονίαμα και ότι τα μιτάτα είναι υπέργεια ενώ οι τάφοι είναι ημιυπέργειοι.