Πως κτίστηκε ο Άγιος Μηνάς

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΗΡΑΚΛΕΙΑΚΙ ΜΑΣ.

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΜΗΝΆ!

Μετά το β΄ μισό του 19ου αι., ο μικρός ναός του Αγίου Μηνά δεν επαρκούσε πια για να καλύψει τις θρησκευτικές ανάγκες της ολοένα αυξανόμενης κοινότητας των χριστιανών της πόλης. Δημιουργήθηκε  έτσι η ανάγκη για την ανέγερση νέου μητροπολιτικού ναού. 

Για να χτιστεί η νέα μητροπολιτική εκκλησία της πόλης μας, αγοράστηκε από τον χριστιανόφιλο Τούρκο Τσαλικάκη ένας μεγάλος κήπος. 

Μπροστά στον κήπο υπήρχε μια σειρά από σπίτια που κατεδαφίστηκαν από την ενοριακή επιτροπή του Αγίου Μηνά το 1951. Στη θέση του μητροπολιτικού μεγάρου και μέχρι την οδό Κυρίλλου  Λουκάρεως που ανοίχτηκε κατά τη γερμανική Κατοχή,  ήταν επίσης δημόσιος χώρος, με τα αρχοντικά των αρχηγών του βενετσιάνικου ιππικού.

Ο δραστήριος μητροπολίτης Κρήτης Διονύσιος Χαριτωνίδης, ο κατόπιν Οικουμενικός Πατριάρχης Διονύσιος Ε', τοποθέτησε τον θεμέλιο λίθο το 1862. Η έκρηξη της Κρητικής Επανάστασης το 1866 προκάλεσε την άμεση διακοπή των εργασιών που συνεχίστηκαν το 1883.

Ο τελευταίος μητροπολίτης της οθωμανικής περιόδου ήταν ο Τιμόθεος Καστρινογιαννάκης (1870-1898), επί της αρχιερατείας του οποίου ο Άγιος Μηνάς αποπερατώθηκε και εγκαινιάστηκε στις 18 Απριλίου 1895. Η εκκλησία κτίστηκε με δωρεές εκατοντάδων χριστιανών κατοίκων της πόλης και με εισφορές μοναστηριών, όπως διαπιστώνεται στα χειρόγραφα βιβλία δωρεών. 

Αρχιτέκτονας ήταν ο Ηπειρώτης πρακτικός Αθανάσιος Μούσης. Ο ναός, εκλεκτικιστικό κτίσμα, παραπέμπει στον τύπο του σταυροειδούς εγγεγραμμένου με τρούλο που εδράζεται σε υψηλό τύμπανο, ενώ εσωτερικά συνδυάζει και στοιχεία τρίκλιτης βασιλικής. Έχει δύο κωδωνοστάσια, ένα στη βορειοανατολική και ένα στη νοτιοανατολική γωνία. Το δεξιό κλίτος είναι αφιερωμένο στον Άγιο Τίτο και το αριστερό στους Αγίους Δέκα Μάρτυρες της Κρήτης. 

Η εσωτερική όψη του ναού υπέστη κατά καιρούς διάφορες αλλαγές με προσθήκες νέων στοιχείων. Πριν τη γερμανική Κατοχή, με σχέδια του αρχιτέκτονα Αναστάσιου Ορλάνδου αντικαταστάθηκε το ξυλόγλυπτο τέμπλο με άλλο μαρμάρινο, το ίδιο και ο επισκοπικός θρόνος (Παπαμιχαλάκης Ν., «Οι ναοί του Ηρακλείου κατά την Μάχην της Κρήτης», Μεσόγειος 21/7-28/7/1956). 

Στις 22/7/58,  64 χρόνια μετά τα εγκαίνια του Αγίου Μηνά, το εκκλησιαστικό συμβούλιο ανέθεσε την αγιογράφηση του ναού στον αγιογράφο Στέλιο Καρτάκη, μαθητή του Φώτη Κόντογλου, που ακολούθησε πιστά τους κανόνες και τα πρότυπα της βυζαντινής αγιογραφίας. Η αγιογράφηση ολοκληρώθηκε το 1978. Στο μεσοδιάστημα, οι μόνες εικόνες που υπήρχαν και παραμένουν μέχρι σήμερα στη θέση τους, βρίσκονταν στο τέμπλο και τα εικονοστάσια. Φιλοτεχνήθηκαν από τον Ευάγγελο Μαρκογιαννάκη, αξιόλογο ζωγράφο της εποχής. Μόνο στον τρούλο υπήρχε ένας μικρός Παντοκράτορας που καταστράφηκε με την επόμενη αγιογράφηση. 

Κατά τη Μάχη της Κρήτης, ο ναός του Αγίου Μηνά βομβαρδίστηκε, με αποτέλεσμα την ανατίναξη όλου του οικοδομικού τετραγώνου δίπλα στο ιερό βήμα. Η βόμβα άνοιξε κρατήρα μεγάλου μεγέθους που κυριολεκτικά κατάπιε το οικοδομικό τετράγωνο μαζί με κατοικίες και καταστήματα. Άλλη βόμβα έπεσε στη μέση της βόρειας πλευράς του ναού. Αφού καρφώθηκε σε μεγάλο βάθος έφτασε στα θεμέλια περίπου στα 5μ. χωρίς να εκραγεί. Μετά την Κατοχή,  ανασύρθηκε και σήμερα εκτίθεται στη βόρεια πλευρά της εκκλησίας. Μια τρίτη βόμβα έπεσε στη νότια πλευρά, μπροστά από την πόρτα που οδηγεί στον νάρθηκα, χωρίς κι αυτή να πλήξει το ίδιο το κτίριο. 

Το 1995 γιορτάστηκαν τα εκατό χρόνια από τα εγκαίνια του Μητροπολιτικού Ναού του Αγίου Μηνά με κάθε επισημότητα που αρμόζει σε παρόμοια περίσταση και στη συγκεκριμένη σε έναν από τους πιο λαμπρούς και επιβλητικούς ναούς της Ελλάδας. 

Έγραψε η Λιάνα Σταρίδα . 

Σχετική βιβλιογραφία: Φανουράκης Ευμ., «Ο Ι. Ν. του Αγ. Μηνά», Νέα Χρονικά 9/2/48. 

Αλλαγή 11/11/1994, σ. 5. «Η λατρεία του Αγ. Μηνά στην Κρήτη», Μεσόγειος 11/11/1993. 

Σταυρινίδης Ν., «Πώς άλλαξε η όψη της πόλη μας», 

Πατρίς 29/4-16/5/1951. 

Ηράκλειον 14/10/1893, σ. 75.

Το μοναστήρι του Αγίου Μηνά στην Αίγινα και η σύνδεση του Αγίου Μηνά με τον Άγιο Νεκτάριο

Το πανέμορφο μοναστήρι του Αγίου Μηνά που εορτάζει στις 11 Νοεμβρίου είναι ένα από τα μεγαλύτερα γυναικεία και καλά οργανωμένα γυναικεία μοναστήρια της Αίγινας. Πάνω στο λόφο της Αφαίας ξαφνιάζει τον επισκέπτη – προσκυνητή όχι μόνο για τη χωροθέτησή του μέσα στο πυκνό πευκοδάσος αλλά κυρίως από τη φιλοξενία και απλότητα των μοναζουσών που υποδέχονται ανοιχτόκαρδα τον κάθε επισκέπτη.

 

To μοναστήρι του Αγίου Μηνά κτίστηκε σύμφωνα με την παράδοση με προτροπή του Πάτμιου ασκητή Αγίου γέροντα Αμφιλόχιου Μακρή, ο οποίος ήταν πνευματικό τέκνο του Αγίου Νεκταρίου! Στην περιοχή υπήρχε ένας μικρότερος ναός.

 

Σήμερα στο κέντρο του μοναστηριού υπάρχει ένας κατανυκτικός ναός και δίπλα ένα μικρό παρεκκλήσι αφιερωμένο στον Όσιο Ονούφριο. Πλήθος προσκυνητών όχι μόνο από την Αίγινα αλλά και από την υπόλοιπη Ελλάδα επισκέπτονται συχνά το μοναστήρι.

Η πολυπληθής πλέον γυναικεία αδελφότητα είναι γνωστή για τις επιδόσεις της στην ιεροραπτική και την ψαλτική. Δύο εκκλησιαστικές τέχνες που ασκούν με ιδιαίτερη προσήλωση οι μοναχές. Στο εκθετήριο του Μοναστηριού μπορεί κανείς να θαυμάσει τα έργα τους, που ξεκινούν από αγνά γλυκά του κουταλιού, τυροκομικά προϊόντα μέχρι κεντήματα και λιβάνι. Ιδιαίτερη κατάνυξη δημιουργούν οι μοναχές που ψάλλουν στις καθημερινές ακολουθίες και πραγματικά όποιος προσκυνητής παρευρεθεί φεύγει από το καθολικό της Μονής εντυπωσιασμένος.

Πως συνδέεται όμως ο Άγιος Μηνάς με τον Άγιο Νεκτάριο;

 

Όταν πήγε ο Άγιος Νεκτάριος στην Αίγινα, τότε που έκανε έρευνα να βρει τον τόπο, όπου θα κτίσει μονή, τον υπεδέχθη, ο Άγιος Διονύσιος, αρχιεπίσκοπος Αιγίνης και του λέει: Ελα, Νεκτάριε, χρόνια σε περίμενα, για να σου παραδώσω το νησί.

 

Κι ο Άγιος εκεί, καθώς μιλούσε με τον Άγιο Διονύσιο, βλέπει πιο πέρα κι ένα στρατιωτικό και ρωτάει τον Άγιο Διονύσιο:

Ποιος είν αυτός ;

 

Αυτός , λέει, είναι ο Άγιος Μηνάς μένει και αυτός εδώ κοντά έχει μοναστήρι στην Αίγινα!

 

Αυτή είναι η Ιερά Μονή του Αγίου Μηνά, που αναστήλωσε ίσως και με προτροπή του Αγίου Νεκταρίου, ο Άγιος Αμφιλόχιος Μακρής, ένα άκρως πνευματικό Μοναστήρι, με καθηγουμένη τη σεβαστή Γερόντισσα Θέκλα και πολυπληθή συνοδεία μοναζουσών. Το μοναστήρι μέσα στο ήσυχο πευκοδάσος χαρίζει στους προσκυνητές του γαλήνη και ηρεμία που τόσο χρειάζεται ο σημερινός άνθρωπος.

 

Ευχαριστούμε θερμά την Ηγουμένη της Ιεράς Μονής, Μοναχή Θέκλα για την αγάπη της.

 

Πηγές και φωτογραφίες: http://odosaeginis.blogspot.com

Νίκος Καζαντζάκης

«Στην Ελένη χρωστώ όλη την καθημερινή ευτυχία της ζωής μου… Χωρίς αυτή θα ’χα πεθάνει τώρα και πολλά χρόνια. Συντρόφισσα γενναία, αφοσιωμένη, περήφανη, έτοιμη για κάθε πράξη που θέλει αγάπη».

Στις 11 Νοεμβρίου 1945 -και αφού συζούσαν για περίπου 20 χρόνια- ο Νίκος και η Ελένη Καζαντζάκη τέλεσαν τον γάμο τους στον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου Καρύτση στην Αθήνα. Κουμπάροι ήταν ο Άγγελος Σικελιανός και η γυναίκα του, Άννα. 

Κατά τη διάρκεια της τελετής, συνειδητοποίησαν ότι είχαν ξεχάσει τις βέρες, οπότε και αμέσως ο Άγγελος και η Άννα έβγαλαν από τα δάχτυλά τους τις δικές τους και τις πέρασαν στα δάχτυλα του Νίκου και της Ελένης. Γι’αυτό και η βέρα της Ελένης γράφει «Άγγελος».

*Στη φωτογραφία ο Νίκος Καζαντζάκης και η Ελένη στο σπίτι τους στην Αίγινα το 1944.

#NikosKazantzakis

Νίκος Καζαντζάκης

Οι μισές δουλειές

Οι μισές κουβέντες

Οι μισές αμαρτίες

Οι μισές καλοσύνες

Έφεραν τον κόσμο στα σημερινά χάλια

Φτάσε , μωρέ Άνθρωπε, ως την άκρα,

βαρα και μη φοβάσαι!

Πιο πολύ σιχαίνεται ο Θεός

τον μισοδιαολο,

παρά τον αρχιδιαολο!

Νίκος Καζαντζάκης

Ο Άγιος Μηνάς και η μάχη του Ελ Αλαμέιν

Τα ίδια εκείνα δύσκολα χρόνια για όλο τον κόσμο, δηλαδή το 1942, τότε που οι ανίκητες δυνάμεις του Γερμανού στρατηγού Ρόμμελ βρισκόταν στη Β. Αφρική, ο Άγιος Μηνάς έκανε ένα από τα μεγάλα του θαύματα, θαύμα με παγκόσμια σημασία.

Η Ελλάδα ήδη βρισκόταν κάτω από τον φασιστικό και ναζιστικό ζυγό των Γερμανών, Ιταλών, Βουλγάρων και Αλβανών, διαμοιρασμένη μεταξύ αυτών. Λίγος ελληνικός στρατός ξέφυγε από την αιχμαλωσία και βρισκόταν στην Αίγυπτο κοντά στο Ελ Αλαμέϊν όπου βρισκόταν ο τάφος και το μοναστήρι του Αγίου Μηνά. Ο στρατός μας συνασπισμένος με τις άλλες συμμαχικές δυνάμεις θα έδινε την τελευταία μάχη. Αν η μάχη αυτή χανόταν, τότε ολόκληρος ο κόσμος θα βρισκόταν κάτω από τον φασιστικό – ναζιστικό ζυγό.

Ο Ρόμμελ μετά από τη βόρεια Αφρική ήταν έτοιμος με τις δυνάμεις του να πάρουν το Ελ Αλαμέϊν και νικητές να βαδίσουν προς την Αλεξάνδρεια. Ο Άγιος Μηνάς όμως δεν ήθελε αυτή τη φοβερή καταστροφή.

Τα μεσάνυχτα της νύχτας εκείνης και την ώρα που θα άρχιζε η μάχη, πολλοί στρατιώτες είδαν τον Άγιο Μηνά να βγαίνει από τα ερείπια του Ναού και οδηγώντας ένα καραβάνι με καμήλες, όπως παρουσιαζόταν στις τοιχογραφίες του Ναού του, να προχωρεί και να μπαίνει μέσα στο στρατόπεδο των Γερμανών

Φωτογραφικό υλικό από το Ελ Αλαμέιν του Γενικού Επιτελείου Στρατού

 

Το μνημείο του αγνώστου στρατιώτη στο Ελ Αλαμέιν

Μνημείο των πεσόντων συμμάχων στο Ελ Αλαμέιν

ΙΚ Αγίου Μηνά ΙΜΜ Λαύρας στη Βίγλα του Αγίου Όρους

Επιστρέφοντας από αποστολή οι πιλότοι μας πετάν δίπλα από τον άγιο Μηνά στο Άγιο Όρος.

Πηγή: https://agiosminas.gr

Ο Μισιργιώτης Άη Μηνάς!

Ο Μισιργιώτης Άη Μηνάς ! 

Καστρινή εγώ  λογούμαι, κι είναι κοντά στα χίλια χρόνια που ο Μισιργιώτης Μηνάς σκέπει το Μέγαλο Κάστρο!

Χίλιοι είναι κι οι λόγοι που κατηφόρισα κι ελόγου μου ν' άψω κερί στη χάρη ντου κοιτάζοντας γύρου τριγύρου μήπως ανιχνεύσω στα μάθια των προσκηνυτών την ελπίδα!

Κι είδα στα πόδια του μπεγιριού τ' Αγίου τις προσευχές - πλεμένες σκαλωσιές ολόκληρες έτοιμες ν' αγγίξουνε τον ουρανό -.

 Κρεμάστηκα κι εγώ απάνω τους. 

Απ' τα πρωτοβυζαντινά χρόνια το Ηράκλειο εορτάζει στις 11 του Νοεμπριού την ημέρα του μαρτυρίου τ' Αη Μηνά.! 

Αλήθεια, πως όμως ένας Μισιργιώτης Άγιος λατρεύγεται στη Κρήτη και στο Μεγάλο Κάστρο ;

Ετούτο δεν είναι δύσκολο να το κατανοήσει κανείς ανε κάμει μια βόλιτα στο Κομό και στα Καλά Λιμάνια στα επίνεια της Φαιστού και της Γόρτυνας.

Σ' ενα νησί τριγυρισμένο απο τρεις Ηπείρους,

ήτονε η ναυτοσύνη των Μινωϊτών η αιτία που άνοιξανε οι θαλάσσιοι δρόμοι με το Μισίρι, με την Αφρική,  κι όλο το τότε γνωστό κόσμο.

Κάπως έτσι περάσε κι η λατρεία του Αγίου απ' την Αίγυπτο στη Κρήτη.

Και δε λατρεύεται μονο στο Χάνδακα ο Αη Μηνάς, μα απ' όλο το Χριστιανικό κόσμο γύρω απ' τις χώρες της Μεσογείου μα και στην Ανατολή.

Κι όταν οι Οθωμανοί κατέλαβαν το νησί απ' τους Ενετούς (όσο παράξενο κι αν φαίνεται) 

παραχώρησαν  πλήθος θρησκευτικών ελευθεριών και προνομίων.

Έτσι, με Σουλτανική άδεια προχώρησε η ανοικοδόμηση του Μητροπολίτικού ναού πάνω στα ερείπια του παλιού και εγκαταλελειμμένου..

Κι ήτονε θέλημα Θεού η ανοικοδόμηση του ναού Του, ανε σκεφτεί κανείς πως κι ο ίδιος ο Σουλτάνος Αζίζ Χαν χρηματοδότησε την ανέγερση του.!

Στα 1826 καθιερώνεται (μετά απο θαυματουργή του παρέμβαση) πολιούχος του Μεγάλου Κάστρου. 

Κι αν αφρουκαστεί κιανείς τσι νύχτες στα στενά σοκάκια του Χανδάκου, θα ακούσει τον ήχο απ' τα πέταλα τ' αλογάρη Αγίου , αρκεί να 'χει τα μάτια και τα ώτα της ψυχής του ανοιχτά.

Κι είναι αλήθεια πως το φως έχει χαμηλώσει πολυ στις μέρες μας, και πως ζούμε μέρες φορτωμένες με οδύνη..

Μα το φως ακόμη καλά κρατεί Καστρινοί και κόσμε όλε!

Χρόνια πολλά !

Αγνώστου από διαδίκτυο 

Γιορτάζει ο "καπετάν Μηνάς", ο προστάτης του Μεγάλου Κάστρου

Ο Άγιος Μηνάς είναι ο προστάτης Άγιος του Ηρακλείου και καθιερώθηκε πολιούχος του Ηρακλείου την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Οι Ηρακλειώτες τον αγαπούν ιδιαίτερα και τον τιμούν κάθε χρόνο στις 11 Νοεμβρίου. "Οι δεσμοί" του Αγίου με το Μεγάλο Κάστρο ξεκινούν από την περίοδο της Τουρκοκρατίας.

Η διαφορετική θρησκεία Κρητικών και Τούρκων υπήρξε κύρια αιτία βιαιοπραγιών από τους μουσουλμάνους εναντίων των χριστιανών.

Ο Νίκος Καζαντζάκης γράφει στον "Καπετάν Μιχάλη":

"Αλάκερη η πολιτεία ήταν ένα φρούριο, η κάθε ψυχή ήταν κι αυτή ένα φρούριο αιώνια πολιορκούμενο κι είχε καπετάνιο ένα Αγιο, τον “Αγιο Μηνά, τον προστάτη του Μεγάλου Κάστρου…”,
Ενας Άγιος που δεν έμενε μόνο στο εικόνισμά του, κατέβαινε κάθε νύχτα, “…έβγαινε περιπολία. Σφαλνούσε τις πόρτες, όσες είχαν ξεχάσει οι Χριστιανοί ανοιχτές, σφύριζε στους νυχτοπαρωρίτες να γυρίσουν πια στα σπίτια τους, στέκουνταν απόξω από τις πόρτες κι αφουκράζονταν ευχαριστημένος όταν άκουγε τραγούδι…

…Κι όταν οι Τούρκοι ακόνιζαν τα μαχαίρια τους κι ετοιμάζουνταν να ριχτούν στους Χριστιανούς, πετιόταν ο Αϊ-Μηνάς πάλι από το κόνισμά του να διαφεντέψει τους Καστρινούς…
…Δεν ήταν μονάχα άγιος ο Αϊ-Μηνάς, ήταν ο καπετάνιος τους, καπετάν Μηνά τον έλεγαν και του πήγαιναν κρυφά τ’ άρματά τους να τα βλογήσει…”.
Ετσι, όταν το Πάσχα στις 18 τ’ Απρίλη του 1826, οι Τούρκοι αποφάσισαν να σφάξουν τους Καστρινούς που είχαν μαζευτεί στην εκκλησία του, για να γιορτάσουν την Ανάσταση, ήταν απόλυτα φυσικό να γίνει το θαύμα."

Τα θαύματα του Αγίου Μηνά

Το 1821 μ.Χ., μετά την έκρηξη της μεγάλης Ελληνικής Επανάστασης εναντίον των Τούρκων, οι κατακτητές προχώρησαν σε σφαγές χιλιάδων αμάχων σε πολλές περιοχές. Από τους πρώτους που πλήρωσαν με το αίμα τους την επανάσταση ήταν και οι κάτοικοι της Κρήτης. Μεταξύ των χιλιάδων θυμάτων ήταν ο Μητροπολίτης Κρήτης, οι Επίσκοποι Χανίων, Κνωσού, Χεροννήσου, Λάμπης, Σητείας κ.α. οι οποίοι εσφάγησαν, την 24η Ιουνίου 1821 μ.Χ., στον περίβολο του Μητροπολιτικού Ναού του Ηρακλείου. Μάλιστα ο ιερουργών ιερέας εσφάγη πάνω στην Αγία Τράπεζα!

Η παράδοση αναφέρει  ότι το Πάσχα του 1826 ενώ οι χριστιανοί ήταν μαζεμένοι στο ναό και παρακολουθούσαν τη λειτουργία της Ανάστασης, όχλος μουσουλμάνων προετοίμαζε σφαγή εναντίον τους, η οποία αποφεύχθηκε με την επέμβαση ενός ηλικιωμένου αξιωματικού καβαλάρη. Ο καβαλάρης αυτός έμοιαζε με το πρωτοπαλίκαρο των Τούρκων, τον Αγιάν Αγά, που τους ηρέμησε και τους απέτρεψε από τη σφαγή των χριστιανών. Την επέμβαση αυτή του μυστηριώδη καβαλάρη, οι χριστιανοί την απέδωσαν σε θαύμα του Αγίου Μηνά, πιστεύοντας ότι ήταν αυτός που παρουσιάστηκε στους Τούρκους και όχι ο Αγιάν Αγάς. Ομως, ακόμη κι αν οι Τούρκοι είχαν δίκιο και δεν ήταν ο Άγιος Μηνάς ο έφιππος αξιωματικός, ήταν θαύμα ο Τούρκος διώκτης των χριστιανών (Αγιάν Αγάς) να λειτουργήσει σαν προστάτης τους την τελευταία στιγμή.
 
Από τότε ο Αγιος Μηνάς απεικονίζεται έφιππος ως Ρωμαίος στρατηγός και τιμάται ως προστάτης της πόλης του Ηρακλείου. Αναφέρει ο Γεώργιος Συλλαμιανάκης, στο βιβλίο του "Αγιος Μηνάς" το 1939, πως όχι μόνο οι Χριστιανοί θεωρούσαν προστάτη της πόλης τον Αγιο Μηνά αλλά και οι Τούρκοι, οι οποίοι αντίκριζαν τον Άγιο με φόβο και σεβασμό. Το θαύμα αυτό του Αγίου Μηνά καθιερώθηκε να τιμάται στο Ηράκλειο την Τρίτη της Διακαινησίμου, οπότε και εκτίθεται σε προσκύνηση, κατά τον εσπερινό, λείψανο του Αγίου.
 
Θαύματα του Αγίου αναφέρονται και σε πιο πρόσφατες εποχές, όπως το ότι ο Άγιος Μηνάς προστάτευσε το ναό του από τον σφοδρό βομβαρδισμό του Ηρακλείου στις 23 Μαίου 1941. Σήμερα έξω από το ναό εκτίθεται η βόμβα που έπεσε στο ναό αλλά δεν εξερράγη.

Ο καθεδρικός ναός

Ο επιβλητικός ναός του Αγίου Μηνά, ένας από τους μεγαλύτερους στην Ελλάδα, θεμελιώθηκε στις 25 Μαρτίου 1862 ως εκδήλωση ευγνωμοσύνης των Ηρακλειωτών για την προστασία που πρόσφερε ο Αγιος στην πόλη. Η θέση στην οποία χτίστηκε, λέγεται ότι υποδείχθηκε από έναν καλόγερο, στον οποίο παρουσιάστηκε ο Άγιος Μηνάς σε όραμα.
Αρχιτέκτονας του ναού ήταν ο ηπειρώτης Αθανάσιος Μούσης, ο οποίος είχε αναλάβει επίσης τον Άγιο Τίτο και τους στρατώνες στην Πλατεία Ελευθερίας, το κτίριο που στεγάζει σήμερα την Νομαρχία Ηρακλείου και τα Δικαστήρια.
Η ανοικοδόμησή του ναού σταμάτησε στη διάρκεια της επανάστασης του 1866 και συνεχίστηκε το 1883. Η προσπάθεια για την ανέγερση του ναού σε τόσο δύσκολους καιρούς υποστηρίχτηκε από όλους τους Ηρακλειώτες με ενθουσιασμό.

Αναφέρεται στην εφημερίδα "Ηράκλειο" της εποχής εκείνης, ότι στο λιμάνι του Ηρακλείου έφτασε ιστιοφόρο που μετέφερε οικοδομικά υλικά για το κτίσιμο του ναού. Ωστόσο η επιτροπή που είχε αναλάβει την ανέγερση του ναού, δεν είχε τα χρήματα για να πληρώσει εργάτες να μεταφέρουν τα υλικά από το καράβι στον τόπο της οικοδομής. Το γεγονός αυτό πληροφορήθηκαν οι μαθητές του Ηρακλείου, που με ενθουσιασμό προσφέρθηκαν να ξεφορτώσουν το καράβι και να μεταφέρουν τα υλικά. Στήθηκε έτσι μια ανθρώπινη αλυσίδα από το λιμάνι μέχρι τον Αγιο Μηνά, που με τραγούδια ολοκλήρωσε την κοπιαστική εργασία.

Τα εγκαίνια του ναού έγιναν με μεγαλοπρέπεια στις 16 Απριλίου 1895 επί μητροπολίτη Τιμόθεου Καστρινογιαννάκη. Αν και η Κρήτη βρίσκονταν ακόμα υπό τουρκική κατοχή, οι γιορτές για τα εγκαίνια του Αγίου Μηνά κράτησαν 3 μέρες και ολόκληρο το Ηράκλειο είχε γίνει αγνώριστο από τους στολισμούς και τον λαμπρό φωτισμό.

πηγές: iscreta.gr, explorecrete.com

Ο Άγιος Μηνάς ο Μεγαλομάρτυρας

Ο Άγιος Μηνάς-πολιούχος του Ηρακλείου Κρήτης, γεννήθηκε στην Αίγυπτο στα μέσα περίπου του 3ου αιώνα μ.Χ. από γονείς ειδωλολάτρες. Ωστόσο, το ειδωλολατρικό περιβάλλον στο οποίο μεγάλωνε, δεν κατάφερε να σκληρύνει την καρδιά του η οποία, όταν ήλθε η στιγμή, σκίρτησε ακούγοντας την φωνή του «ἐτάζοντος καρδίας καὶ νεφρούς» (Ψαλμοί 7,10) Θεού και έτσι ο, έφηβος ακόμη, Μηνάς έγινε χριστιανός.

Μεγαλώνοντας, επέλεξε να σταδιοδρομήσει στον Ρωμαϊκό στρατό, στο ιππικό τάγμα των Ρουταλικών, υπό την διοίκηση του Αργυρίσκου. Η έδρα της μονάδας του ήταν στο Κοτυάειον (σημερινή Κιουτάχεια) της Μικράς Ασίας. Εκεί ο Μηνάς διακρίθηκε και για την φρόνησή του αλλά και για το ανδρείο του φρόνημα και γι’ αυτό έχαιρε εκτιμήσεως στο κύκλο των στρατιωτικών.
Δυστυχώς όμως, τρεις αιώνες μετά την έλευση του Χριστού και ο παλαιός κόσμος ακόμη δεν ήθελε να δεχθεί το λυτρωτικό μήνυμα της Αναστάσεως, παραμένοντας αυτάρεσκα, εγωιστικά και αυτοκαταστροφικά προσκολλημένος στη φθορά και το σκοτάδι. Οι αυτοκράτορες της Ρώμης άρχισαν και πάλι «πρὸς κέντρα λακτίζειν» (Πράξεις 26,14). Ο Διοκλητιανός και ο Μαξιμιανός διέταξαν διωγμό εναντίον των λογικών προβάτων του Χριστού, διωγμό ο οποίος κράτησε από το 303 έως το 311 μ.Χ. Έτσι, οι Ρωμαίοι στρατιώτες διατάχθηκαν να συλλαμβάνουν και να τυραννούν τους χριστιανούς προσπαθώντας να τους κάνουν να αλλαξοπιστήσουν. Αυτή ήταν και η πρώτη κρίσιμη στιγμή κατά την οποία ο Μηνάς κλήθηκε να πει «το μεγάλο ναι ή το μεγάλο όχι». Η πίστη του στον Χριστό νίκησε την κοσμική «σύνεση» και λογική.
Ο Άγιος δεν άντεξε, πέταξε στη γη την στρατιωτική του ζώνη απεκδυόμενος μ’ αυτόν τον τρόπο την ιδιότητα του στρατιώτη – διώκτη των χριστιανών, και διέφυγε στο παρακείμενο όρος. Εκεί ασκήτευε, προτιμώντας την συντροφιά των θηρίων της φύσης από την συντροφιά των αποθηριωμένων ειδωλολατρών. Εκεί, «ἐν ἐρημίαις πλανώμενος καὶ ὄρεσι καὶ σπηλαίοις καὶ ταὶς ὀπαὶς τῆς γῆς» (Προς Εβραίους 11,38), έζησε επί αρκετό διάστημα με νηστεία, αγρυπνία και προσευχή. Η ασκητική ζωή και η ησυχία εθέρμαναν την καρδιά του ανάβοντας τον θείο έρωτα και τον πόθο του μαρτυρίου.
Έτσι, σε ηλικία πενήντα περίπου ετών, μετά από θεία αποκάλυψη ότι είχε φτάσει η ώρα του μαρτυρίου, κατέβηκε στην πόλη, σε μέρα ειδωλολατρικού πανηγυριού και με παρρησία, εν μέσω των μαινομένων ειδωλολατρών, ομολόγησε τον Χριστό ως τον ένα και αληθινό Θεό, μυκτηρίζοντας τα κωφά και αναίσθητα είδωλα. Συνελήφθη και σύρθηκε δερόμενος μπροστά στον Πύρρο, τον διοικητή της πόλεως. Εκεί, μιλώντας με θάρρος, αποκάλυψε το όνομά του, την καταγωγή του, το στρατιωτικό του παρελθόν και, φυσικά, διεκήρυξε με τόλμη και αταλάντευτη επιμονή την πίστη του στον Χριστό. Οδηγήθηκε στη φυλακή και το πρωί της επομένης ημέρας, μετά το πέρας του ειδωλολατρικού πανηγυριού, τον παρουσίασαν και πάλι ενώπιον του ηγεμόνος ο οποίος τον κατηγόρησε ότι εξύβρισε τους θεούς και μάλιστα μπροστά του και ότι λιποτάκτησε από τον στρατό. Ο Άγιος αποδέχθηκε τις κατηγορίες χωρίς δισταγμό.
Ο Πύρρος, ευλαβούμενος στην αρχή την ηλικία και την ευκοσμία του, προσπάθησε με λόγια και υποσχέσεις αλλά και με απειλές στη συνέχεια, να τον αποσπάσει από την πίστη του Χριστού. Όταν οι προσπάθειές του προσέκρουσαν στην σταθερή άρνηση του Αγίου, διέταξε να τον υποβάλουν σε ανυπόφορα βασανιστήρια. Οι δήμιοι τον μαστίγωσαν τόσο πολύ ώστε άλλαξαν δύο και τρεις φορές οι μαστιγωτές του. Τον κρέμασαν και τον έγδερναν μέχρι που άρχισαν να φαίνονται τα εσωτερικά όργανα του Αγίου. Έπειτα, σαν να μην έφθαναν αυτά, έτριβαν το καταπληγωμένο του σώμα με τρίχινο ύφασμα και στο τέλος τον έσερναν γυμνό και κατακρεουργημένο πάνω σε μεταλλικά αγκάθια. Όλα τα υπέμενε με γενναιότητα και καρτεροψυχία ο Μάρτυς του Χριστού, εφαρμόζοντας το Ευαγγελικό «καὶ μὴ φοβηθῆτε ἀπὸ τῶν ἀποκτεννόντων τὸ σῶμα, τὴν δὲ ψυχὴν μὴ δυναμένων ἀποκτείναι» (Ματθαίος 10,28).
Μάλιστα, την ώρα του μαρτυρίου, κάποιοι παλιοί συστρατιώτες του τον προέτρεπαν να θυσιάσει στα είδωλα λέγοντας ότι ο Θεός του θα τον δικαιολογήσει βλέποντας τα βασανιστήρια στα οποία τον υπέβαλλαν. Ο Άγιος αρνήθηκε αποφασιστικά και τους απάντησε ότι προσφέρει θυσία ακόμη και τον εαυτό του στον Χριστό, ο οποίος τον ενδυναμώνει για να υπομένει τις πληγές.
Ο ηγεμόνας, θαυμάζοντας την ευστοχία και την σοφία των απαντήσεων του Μάρτυρα, τον ρώτησε απορημένος πώς είναι δυνατόν ένας τραχύς στρατιώτης σαν αυτόν να μπορεί να απαντά κατ’ αυτόν τον τρόπο. Και ο Άγιος, με τη φώτιση του Θεού, του αποκρίθηκε ότι αυτή την ικανότητα την χαρίζει στους μάρτυρές του ο Χριστός, όπως έχει υποσχεθεί στο Ευαγγέλιο: «ὅταν δὲ προσφέρωσιν ὑμᾶς ἐπὶ τᾶς συναγωγᾶς καὶ τᾶς ἀρχὰς καὶ τᾶς ἐξουσίας, μὴ μεριμνᾶτε πῶς ἢ τί ἀπολογήσησθε ἢ τί εἴπητε. Τὸ γὰρ Ἅγιον Πνεῦμα διδάξει ὑμᾶς ἐν αὐτῇ τὴ ὥρα ἃ δεῖ εἰπειν» (Λουκά ιβ’, 11-12).
Τότε, απελπισμένος ο τύραννος, διέταξε να τον αποκεφαλίσουν. Βαδίζοντας προς τον τόπο της εκτέλεσης ο Άγιος πρόλαβε να ζητήσει από κάποιους κρυπτοχριστιανούς να μεταφέρουν το λείψανό του στην Αίγυπτο.
Ο αποκεφαλισμός του έγινε την 11η Νοεμβρίου στις αρχές του 4ου αι. μ.Χ. (πιθανότατα το 304 μ.Χ.) και έτσι η ψυχή του πέταξε χαρούμενη προς τον Σωτήρα Χριστό τον οποίο τόσο επόθησε ο Άγιος και για τον οποίο θυσιάσθηκε. Οι δήμιοι άναψαν φωτιά για να κάψουν το σώμα του.
Ότι κατάφεραν οι χριστιανοί να περισώσουν από την πυρά το μετέφεραν στην Αίγυπτο και το έθαψαν κοντά στην Μαρεώτιδα λίμνη, νοτιοδυτικά της Αλεξάνδρειας.
Στο σημείο εκείνο σταμάτησε, κατά την παράδοση, η καμήλα που μετέφερε τα λείψανα αρνούμενη πεισματικά να προχωρήσει. Έτσι οι χριστιανοί κατάλαβαν ότι ήταν θέλημα Θεού να ενταφιασθούν εκεί τα λείψανα του Αγίου.
Η περιοχή του τάφου πολύ σύντομα εξελίχθηκε σε προσκυνηματικό – λατρευτικό κέντρο.
Ο Μέγας Κωνσταντίνος, όταν ήταν Πατριάρχης Αλεξανδρείας ο Μέγας Αθανάσιος, ανήγειρε ναό πάνω στον τάφο του Αγίου. Σε λίγα χρόνια δημιουργήθηκε εκεί εκτεταμένο κτιριακό συγκρότημα το οποίο περιελάμβανε δύο ναούς, μοναστήρι, ξενώνες και άλλες εγκαταστάσεις

Ο Άγιος Μηνάς, πολιούχος κ προστάτης του Ηρακλείου!

Ο Άγιος Μηνάς προστάτης του Ηρακλείου.

Ο Άγιος Μηνάς είναι ο προστάτης άγιος (πολιούχος) του Ηρακλείου και η μνήμη του γιορτάζεται στις 11 Νοεμβρίου, μέρα αργίας στο Ηράκλειο. 

Ο Άγιος Μηνάς καθιερώθηκε πολιούχος του Ηρακλείου την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Η διαφορετική θρησκεία Κρητικών και Τούρκων υπήρξε κύρια αιτία βιαιοπραγιών από τους μουσουλμάνους εναντίων των χριστιανών. Η παράδοση μας λέει ότι το Πάσχα του 1826 ενώ οι χριστιανοί ήταν μαζεμένοι στο ναό και παρακολουθούσαν τη λειτουργία της Ανάστασης, όχλος μουσουλμάνων προετοίμαζε σφαγή εναντίον τους, η οποία αποφεύχθηκε με την επέμβαση ενός ηλικιωμένου αξιωματικού καβαλάρη. Την επέμβαση αυτή του μυστηριώδη καβαλάρη, οι χριστιανοί την απέδωσαν σε θαύμα του Αγίου Μηνά, πιστεύοντας ότι ήταν αυτός που παρουσιάστηκε στους Τούρκους. Από τότε ο Αγιος Μηνάς απεικονίζεται έφιππος ως Ρωμαίος στρατηγός και τιμάται ως προστάτης της πόλης του Ηρακλείου. 

Ο επιβλητικός ναός του Αγίου Μηνά, ένας από τους μεγαλύτερους στην Ελλάδα, θεμελιώθηκε στις 25 Μαρτίου 1862 ως εκδήλωση ευγνωμοσύνης των Ηρακλειωτών για την προστασία που πρόσφερε ο Αγιος στην πόλη. Η θέση στην οποία χτίστηκε, λέγεται ότι υποδείχθηκε από έναν καλόγερο, στον οποίο παρουσιάστηκε ο Άγιος Μηνάς σε όραμα.

Αρχιτέκτονας του ναού ήταν ο ηπειρώτης Αθανάσιος Μούσης, ο οποίος είχε αναλάβει επίσης τον Αγιο Τίτο και τους στρατώνες στην Πλατεία Ελευθερίας, το κτίριο που στεγάζει σήμερα την Νομαρχία Ηρακλείου και τα Δικαστήρια.

Το όνομα Μηνάς είναι σπάνιο στο Ηράκλειο, και αυτό ακούγεται περίεργο για μια πόλη που έχει τον Αγιο Μηνά σαν προστάτη της. Η αιτία βρίσκεται σε μια παλιά ιστορία, που ελάχιστοι θυμούνται πια.

Τον καιρό του τούρκικου ζυγού ήταν συνηθισμένο να αφήνουν τα νόθα παιδιά στα σκαλιά της εκκλησίας του Αγίου Μηνά. Η εκκλησία φρόντιζε τα παιδιά αυτά, και στα αγόρια έδινε το όνομα Μηνάς, μια και βρέθηκαν μπροστά στην εκκλησία του αγίου. Ετσι για πολλά χρόνια, το όνομα Μηνάς στο Ηράκλειο δήλωνε ότι αυτός που το έφερε ήταν νόθος, οπότε όλοι απέφευγαν να δώσουν στο παιδί τους το όνομα αυτό.

Ο Άγιος Μηνάς γεννήθηκε στην Αίγυπτο στα μέσα περίπου του 3ου αιώνα μ.Χ. από γονείς ειδωλολάτρες, αλλά έγινε χριστιανός από την εφηβική του ηλικία. Οταν ενηλικιώθηκε αποφάσισε να κάνει καριέρα στον Ρωμαϊκό στρατό και υπηρέτησε σαν αξιωματικός στο Ρωμαϊκό ιππικό στην Μικρά Ασία. 

Το 303 μ.Χ. ξεκίνησε διωγμός των Χριστιανών από τον Διοκλητιανό και τον Μαξιμιανό, που κράτησε μέχρι το 311 μ.Χ. Οι Ρωμαίοι στρατιώτες διατάχθηκαν να συλλαμβάνουν και να βασανίζουν τους χριστιανούς προκειμένου να τους κάνουν να απαρνηθούν την πίστη τους.

Ο Άγιος Μηνάς, πιστός στην πίστη του, παραιτήθηκε από τον Ρωμαϊκό στρατό και ασκήτεψε στα βουνά. Σε ηλικία πενήντα περίπου ετών, θείο όραμα του αποκάλυψε ότι είχε φτάσει η ώρα να μαρτυρήσει. Εγκατέλειψε την προστασία του βουνού και κατέβηκε στην πόλη, όπου μπροστά στους ειδωλολάτρες δήλωσε ότι είναι Χριστιανός.

Συνελήφθη, οδηγήθηκε στη φυλακή και βασανίστηκε φρικτά.  Τον μαστίγωσαν, τον έγδαραν και τον έσυραν γυμνό σε δρόμο με κοφτερές πέτρες.  Παρά το φρικτό μαρτύριο του, ο άγιος δεν δέχτηκε να αρνηθεί την πίστη του και στο τέλος αποκεφαλίστηκε.

Χρόνια πολλά σε όλους τους εορτάζοντες!

Πηγή :Βικιπαίδεια,

Google.

Άγιος Μηνάς Ηράκλειο Κρήτης

Ο  Καζαντζάκης έγραψε για τον προστάτη του Μεγάλου Κάστρου:

«…Ολάκερη η πολιτεία ήταν ένα φρούριο, η κάθε ψυχή ήταν κι αυτή ένα φρούριο αιώνια πολιορκούμενο κι είχε καπετάνιο ένα Αγιο, τον Άγιο Μηνά, τον προστάτη του Μεγάλου Κάστρου. Ενας Αγιος που δεν έμενε μόνο στο εικόνισμά του, κατέβαινε κάθε νύχτα, έβγαινε περιπολία. Σφαλνούσε τις πόρτες, όσες είχαν ξεχάσει οι Χριστιανοί ανοιχτές, σφύριζε στους νυχτοπαρωρίτες να γυρίσουν πια στα σπίτια τους, στέκουνταν απόξω από τις πόρτες κι αφουκράζονταν ευχαριστημένος όταν άκουγε τραγούδι…

…Κι όταν οι Τούρκοι ακόνιζαν τα μαχαίρια τους κι ετοιμάζουνταν να ριχτούν στους Χριστιανούς, πετιόταν ο Αϊ-Μηνάς πάλι από το κόνισμά του να διαφεντέψει τους Καστρινούς…

…Δεν ήταν μονάχα άγιος ο Αϊ-Μηνάς, ήταν ο καπετάνιος τους, καπετάν Μηνά τον έλεγαν και του πήγαιναν κρυφά τ’ άρματά τους να τα βλογήσει…».

Ο Άγιος Μηνάς, τότε που ταν ο Ρόμελ εκεί, με τις στρατιές του, ο Γερμανός, ήταν στρατάρχης, κι ο Μοντγκόμερι, ο άλλος ο Άγγλος, ο αντίθετος, ξεσήκωσε αμμοθύελλα στην έρημο. Κι αχρήστευσε όλα τα τάνκς και τις πολεμικές μηχανές των Γερμανών και άλλαξε, λοιπόν, μετά, η ροή των γεγονότων και του πολέμου κι όλα έγιναν, απέβησαν, υπέρ των συμμάχων μας είναι ο μεγάλος νικητής και στην Κρήτη, εκεί στη μάχη της Κρήτης, ο Άγιος Μηνάς ήταν κοντά και μπροστά.

Στο Ηράκλειο, που ναι ο ναός του, εμπόδιζε τις γερμανικές βόμβες να πέσουν επάνω. Κι όταν κατέβηκε, αργότερα, ο πιλότος, που έπεσε η Κρήτη μας, του είχε κάνει εντύπωση και λέει: να πάω να δώ. Τι είν αυτό , λέει, που εμπόδιζε τις βόμβες και πάει και κοιτάζει, μέσα βλέπει τον Άγιο. Αυτός , λέει, μ’ εμπόδιζε ο Άγιος Μηνάς τον εμπόδιζε. Αυτή είν η πίστη μας, η θρησκεία μας, η Εκκλησία μας!

Ολοκαύτωμα της Ι Μ Αρκαδίου Κρήτης

8 Νοεμβρίου 1866: Ολοκαύτωμα της Μονής Αρκαδίου στη Κρήτη. 

Καθ’ όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα υπήρξε σειρά επαναστατικών γεγονότων στην Κρήτη ενάντια στην Oθωμανική κυριαρχία και ήταν υπέρ της ένωσης με την Ελλάδα. Ένα από τα πιο σημαντικά επαναστατικά γεγονότα ήταν το ολοκαύτωμα της Μονής Αρκαδίου. Το 1866 η  Μονή Αρκαδίου στο Ρέθυμνο ήταν έδρα της τοπικής επαναστατικής επιτροπής, αποθήκη πολεμοφοδίων και τροφίμων, καθώς και καταφύγιο πολλών χριστιανών. Ο Μουσταφά Πασάς θέλησε να καταλάβει αυτό το σημαντικό επαναστατικό κέντρο και έφθασε έξω από το μοναστήρι το απόγευμα της 6ης Νοεμβρίου 1866 με 15.000 άνδρες (Τούρκους, Αλβανούς, Αιγυπτίους) και ισχυρό πυροβολικό. Στη Μονή βρίσκονταν 966 άνθρωποι, από τους οποίους μόνο 250 μπορούσαν να πολεμήσουν. Επικεφαλής των αγωνιστών του Αρκαδίου ήταν ο πελοποννήσιος ανθυπολοχαγός Ιωάννης Δημακόπουλος και ο ηγούμενος Γαβριήλ Μαρινάκης.

Οι προτάσεις προς παράδοση απορρίφθηκαν από τους πολιορκημένους και το πρωί της 8ης Νοεμβρίου άρχισαν οι εχθροπραξίες. Οι Οθωμανοί, παρά τις λυσσαλέες επιθέσεις τους, δεν κατάφεραν να καταλάβουν τη Μονή την πρώτη μέρα. Το βράδυ ζήτησαν ενισχύσεις και μετέφεραν ένα μεγάλο πυροβόλο από το Ρέθυμνο. Την επομένη, 9 Νοεμβρίου, άρχισε το δεύτερο κύμα της επίθεσης. Νωρίς το απόγευμα γκρεμίστηκε το δυτικό τείχος της Μονής από τις βολές του πυροβόλου και οι επιτιθέμενοι εισέβαλαν στο μοναστήρι, αρχίζοντας τη μεγάλη σφαγή.

Στη μπαρουταποθήκη της μονής γράφτηκε η τελευταία πράξη του δράματος και μία ακόμα ένδοξη σελίδα της ελληνικής ιστορίας. Ο Κωστής Γιαμπουδάκης ή κατ' άλλους ο Εμμανουήλ Σκουλάς την ανατίναξε, σκορπίζοντας το θάνατο, όχι μόνο στους πολιορκημένους χριστιανούς, αλλά και στους εισβολείς. Αμέσως μετά, οι Τούρκοι και οι Αλβανοί όρμησαν και κατέσφαξαν όσους είχαν διασωθεί, ενώ έκαψαν τον ναό και λεηλάτησαν τα ιερά κειμήλια.

Από τους Έλληνες που βρίσκονταν στη Μονή, μόνο 3 ή 4 κατόρθωσαν να διαφύγουν, ενώ περίπου 100 πιάστηκαν αιχμάλωτοι. Ο ηγούμενος της Μονής Αρκαδίου Γαβριήλ Μαρινάκης είχε σκοτωθεί πριν από την ανατίναξη της μπαρουταποθήκης. Οι νεκροί και τραυματίες του Μουσταφά ανήλθαν σε 1.500 ή σε 3.000, σύμφωνα με κάποιους υπολογισμούς.

Η Κρητική Επανάσταση φυλλορρόησε τον Ιανουάριο του 1869, αλλά ο Σουλτάνος δεν μπόρεσε να καθυποτάξει ολοκληρωτικά τους Χριστιανούς της Κρήτης. Έτσι, υπό την πίεση των Μεγάλων Δυνάμεων αναγκάστηκε να παραχωρήσει τον «Οργανικό Νόμο» ένα είδος Συντάγματος, που προέβλεπε προνόμια για τους χριστιανούς και καθεστώς ημιαυτονομίας για το νησί. Η Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα πήρε αναβολή για το 1912.

Εικονιζόμενοι: Νεκτάριος Καλλιγιάννης, Σταύρος Βολιτάκης, Παύλος Πατεδάκης, Μανόλης Σιγανός

Φωτογράφος: Ηλίας Περγαντής

Γητειές της Κρήτης από Maria-Stella Zeaki

"Γητειές της Κρήτης"

Ήμουν 2,5 μηνών όταν τραβήχτηκε τούτη η φωτογραφία στις διακοπές μας, αυγουστιάτικες μέρες του 1988. Η μητέρα μου απαθανατίζει με τον φακό τη στιγμή που η πεθερά της, η κρητικιά γιαγιά μας Καλλιόπη, μοιράζεται λόγια παλαιινά στον μεγάλο μου αδερφό. 

Και εκείνος τα καταγράφει.

Όποτε βλέπω τούτη τη σκηνή, η σκέψη μου τρέχει στο γράμμα που έστειλε ο αρχαιολόγος William John Thoms το 1846 στην Αγγλία, στο περιοδικό Athenaeum, μιλώντας για τις λαογραφικές καταγραφές και υπογραμμίζοντας "την επιστράτευση της βοήθειάς σας στη συγκέντρωση της λίγης γνώσης που έχει απομείνει διασκορπισμένη στους αγρούς σαν τα στάχυα..."

Στους αγρούς σαν τα στάχυα λοιπόν, από παιδί και εγώ καταγράφω ιστορίες Λαογραφίας.

Μα αγαπώ ιδιαίτερα τις Γητειές της Κρήτης. 

10 χρόνια τώρα τις μαζεύω πολύ προσεκτικά στα τετράδιά μου και έπειτα τις μελετώ κάτω από τον επιστημονικό φακό.

Αποφάσισα φέτος να υποβάλλω αίτηση για να εγγραφούν στον Εθνικό Κατάλογο για την Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά της Ελλάδας, στο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού.

Όσοι κατέχετε ηντά 'ναι οι Γητειές της Κρήτης, θα ήθελα πολύ να με βοηθήσετε σε τούτο τον στόχο. 

Οι γητειές ή αλλιώς γηθειές είναι οι λεγόμενες επωδές για όσους βαδίζουν στα μονοπάτια της επιστήμης της Λαογραφίας. Λόγια επιφορτισμένα με μαγικές ιδιότητες να επιφέρουν το καλό ή να αποτρέπουν το κακό.

Στην Κρήτη συνιστούν ζωντανό κεφάλαιο της καθημερινότητας του εντόπιου πληθυσμού σε κάθε γωνιά του νησιού, παραδοσιακή ή αστική.

Έχουμε Γητειές για τον φταρμό (βασκανία), για δερματικές παθήσεις (βλέπε μυρμηγκιά), για οικιακή ευημερία (καλή σοδειά), για καλλωπισμό, για χίλια δυο πράγματα.

Και κάθε μία φέρει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά: ως προς τις επιτελεστικές κινήσεις, τα αντικείμενα, τον τρόπο μετάδοσης από γενιά σε γενιά.

Όλα αυτά τα ωραία λοιπόν, τα  πρωτοκατέγραψα πριν από αρκετά χρόνια και τα κατέθεσα στο Κέντρο Ερεύνης Ελληνικής Λαογραφίας. Είχα τη μέγιστη τιμή (και τη συγκίνηση) να λάβω έπαινο από την έγκριτη επιτροπή της Ακαδημίας Αθηνών. 

Τώρα όμως, θέλω να προσπαθήσουμε όλοι μαζί. Ετοιμάζω τον φάκελο υποβολής του Στοιχείου και όσες κι αν έχω καταγεγραμμένες όλα αυτά τα χρόνια μέσα από συνεντεύξεις και επιτόπια έρευνα, όλο και κάποια παραλλαγή θα μου έχει ξεφύγει. 

Πέραν τούτου, θέλω να χαρτογραφήσω τη γεωγραφική κατανομή τους και τη βιωματική τους εφαρμογή στο σήμερα.

Μαζί με το πρωτογενές υλικό που συγκεντρώνεται, μαζί με τις συνεντεύξεις και την επιτόπια έρευνα, θα καταθέσω επιστημονικούς σχολιασμούς και ερμηνείες σχετικά με το λαογραφικό αυτό φαινόμενο της Κρήτης.

Αν λοιπόν γνωρίζετε τις γητειές, αν έχετε απευθυνθεί έστω και μία φορά στη ζωή σας σε κάποιον ή κάποια για να σας γητέψει, αν γνωρίζετε εσείς ο ίδιος-α κάποια γητειά, σας παρακαλώ μπείτε στην παρακάτω online φόρμα, αφιερώστε λίγα λεπτά και βάλτε το λιθαράκι σας:

https://docs.google.com/forms/d/1cfAAHEnsYapfiLoa9cqUXVPgIe4OQ20QV4tH5x4xxyc/edit?usp=drivesdk

Και αν θέλετε, κοινοποιήστε αυτή την ανάρτηση για να μάθουν και άλλοι για την προσπάθεια αυτή.

Κάθε κίνησή σας είναι πολύτιμη.

Σας ευχαριστώ από καρδιάς.

Καλή μας επιτυχία!!

#ΓητειέςΤηςΚρήτης

(Προσθήκη: δημιούργησα την ομάδα Γητειές της Κρήτης για να παρακολουθείτε την πορεία του φακέλου)

Κτηματογράφηση

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

Σας ενημερώνουμε ότι έχουν αναρτηθεί τα στοιχεία κτηματογράφησης για τους Καλλικρατικούς Δήμους Γόρτυνας, Φαιστού, Μίνωα Πεδιάδας, Αρχανών-Αστερουσίων & Βιάννου της περιφερειακή ενότητας Ηρακλείου της Περιφέρειας Κρήτης.