ΚΡΗΤΗ

• Αξιοθέατα

4 σπήλαια - ονειρικά κρησφύγετα

Κείμενο: Γιάννης Φώσκολος
Φωτογραφίες: Γιώργος Αβαγιανός

Η ομορφιά της Κρήτης δεν τελειώνει ποτέ! Ακόμη και μέσα στα σπλάχνα της κρύβει σπουδαία μυστικά. Τα μοναδικά σπήλαιά της που όχι μόνο είναι τα περισσότερα της Ελλάδας αλλά συγκαταλέγονται και στα βαθύτερα της Ευρώπης.

Μια από τις ετυμολογικές προσεγγίσεις της λέξης «κρησφύγετο» υποστηρίζει πως το πρώτο συνθετικό προέρχεται από το «Κρης» - «Κρητικός», με την έννοια ότι στην Κρήτη οι κάτοικοι κατέφευγαν σε σπηλιές. Καθόλου τυχαία. Η μεγαλόνησος διαθέτει αναλογικά με την έκτασή της τα περισσότερα σπήλαια σε ολόκληρη την Ελλάδα.

Εκτιμάται ότι ο αριθμός τους ανέρχεται σε 3.500, με τα περισσότερα να παραμένουν ανεξερεύνητα. Τα βαθύτερα σπηλαιοβάραθρα της Ελλάδας, που συμπεριλαμβάνονται και στα βαθύτερα της Ευρώπης, εντοπίζονται στην Κρήτη. Οι μεγάλοι ορεινοί όγκοι του νησιού αποτελούνται από ασβεστόλιθους μέσα στους οποίους διανοίγονται τα σπήλαια, ενώ τη δημιουργία τους ευνοούν οι έντονες τεκτονικές μετατοπίσεις στην ευρύτερη περιοχή.

Δεν πρέπει, άλλωστε, να ξεχνάμε πως η Κρήτη είναι ξαπλωμένη πάνω στο σημείο σύγκρουσης δύο λιθοσφαιρικών πλακών, με αποτέλεσμα τα πετρώματά της να έχουν υποστεί έντονες ρηγματώσεις.


Ελεφάντων: Μοναδικό στον κόσμο

Σπήλαιο Ελεφάντων

Ενα από τα πιο σημαντικά σπήλαια της Δυτικής Κρήτης είναι το λεγόμενο «σπήλαιο των ελεφάντων», στον Βάμο Χανίων, που εξερευνήθηκε τα τελευταία χρόνια και πήρε το όνομά του από τα απολιθωμένα οστά που βρέθηκαν εκεί. Μετά από συστηματικές έρευνες στον τομέα Ιστορικής Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών αποδείχθηκε πως τα οστά ανήκαν σε ένα εντελώς καινούργιο είδος ελέφαντα, που δεν απαντάται πουθενά αλλού στον κόσμο, τον Elephas chaniensis, όπως ονομάστηκε.

Πρόκειται για ενάλιο σπήλαιο με υποβρύχια είσοδο στην απόκρημνη ακτή του ακρωτηρίου Δρέπανο. Τα πρώτα 40 μέτρα είναι καλυμμένα με νερό, γι' αυτό η πρόσβαση είναι απαγορευτική για όσους δεν έχουν τον απαραίτητο εξοπλισμό και ειδική εκπαίδευση. Ολο το δάπεδο καλύπτεται από νερό, ενώ εξαίσιοι χρωματικοί συνδυασμοί κόκκινων, λευκών και κίτρινων σταλακτικτών και σταλαγμιτών προσδίδουν μια απόκοσμη χροιά στο «άντρο» του κρητικού ελέφαντα.


Γαβριλάκη (Σαμωνά): Θαυμάσια λίμνη

Σπήλαιο Γαβριλάκη

Ενα πανέμορφο σπήλαιο με εντυπωσιακούς σταλακτιτικούς σχηματισμούς ανακαλύφθηκε τυχαία το 2001, κατά τη διάνοιξη ενός αγροτικού δρόμου, δίπλα στο χωριό Σαμωνάς. Το λιμναίο αυτό σπηλαιοβάραθρο διασώθηκε και έγινε επισκέψιμο χάρη στην ευσυνειδησία και την αποφασιστικότητα του τότε αρχαιοφύλακα Κωστή Γαβριλάκη. Γι' αυτό και φέρει το όνομά του.

Βρίσκεται σε υψόμετρο 350 μέτρων, 29 χλμ. από τα Χανιά. Ενα κάθετο βάραθρο 25 μέτρων οδηγεί στην πρώτη αίθουσα. Περνώντας ανάμεσα από μεγάλες σταλαγμιτικές κολόνες, ο επισκέπτης φθάνει σε μια υπόγεια λίμνη με κρυστάλλινα νερά, τα οποία καλύπτουν περίτεχνες νεφροειδείς λιθωματικές μορφές, μοναδικές στην Ελλάδα.


Ζωνιανών: Η τρύπα του Σφενδόνη

Σπήλαιο Σφενδόνη

Στα Ζωνιανά εντοπίζεται το εν μέρει τουριστικά αξιοποιημένο σπήλαιο «Σφενδόνη», που δέχεται πολλούς επισκέπτες κάθε χρόνο. Οι όμορφες λιθωματικές λεκάνες, που στη σπηλαιολογική ορολογία ονομάζονται «γκουρ», κυριαρχούν. Σχηματίσθηκαν από τη ροή του νερού στο δάπεδο της σπηλιάς και την απόθεση του ανθρακικού ασβεστίου που είναι διαλυμένο σε αυτό.

Οπως τραγουδούν και οι Ζωνιανοί: «Οποιος της φύσης τσ' ομορφιές θέλει να καμαρώνει, στα Ζωνιανά να 'ρθει να δει την τρύπα του Σφεντόνη». Το σπήλαιο καταλαμβάνει έκταση 3.000 τ.μ. Κι είναι από τα εντυπωσιακότερα στην Ελλάδα. Στα 270 μέτρα της διαδρομής του, ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να θαυμάσει τους αυτοσχεδιασμούς της φύσης, που δημιουργούν ένα αισθητικό υπερθέαμα.


Κουρνά: Λαμπερός διάκοσμος

Σπήλαιο Κουρνά

Ανάμεσα στο χωριό Κουρνά και την ομώνυμη λίμνη, στα δεξιά του δρόμου, εντοπίζεται ένα μικρό σχετικά αλλά εντυπωσιακό σπήλαιο, που δεν ξεπερνά τα 35 μέτρα βάθος. Ενα μικρό βάραθρο οδηγεί στην πρώτη αίθουσα, την οποία διαδέχονται και άλλες που χωρίζονται από σταλαγμιτικές κολόνες.

Το κίτρινο χρώμα κυριαρχεί στον λιθωματικό διάκοσμο, ο οποίος είναι ιδιαίτερα λαμπερός. Για να φτάσει κανείς στη σπηλιά πρέπει ν' ακολουθήσει ένα μονοπάτι, κοντά στον κεντρικό δρόμο. Ενδείκνυται η απογευματινή επίσκεψη, καθώς το ελάχιστο φως που μπαίνει κάνει το εσωτερικό του σπηλαίου πραγματικά εντυπωσιακό.